Κριτική για την παράσταση “Η Πόρνη από πάνω” με την Κατερίνα Διδασκάλου

Ήμασταν εκεί για εσάς. To stellasview.gr βρέθηκε στο θέατρο Αυλαία τη Δευτέρα 26 Νοεμβρίου 2018 και παρακολούθησε την καταπληκτική παράσταση “Η Πόρνη από πάνω“. Ένας μονόλογος που δικαίως ανέβηκε για πολλοστή φορά με την Κατερίνα Διδασκάλου να κλέβει το δίχως άλλο τις εντυπώσεις, σκηνοθετημένη από τον Σταμάτη Πατρώνη σε αυτόν τον πολύ «οικείο» και ειλικρινή μονόλογο του Αντώνη Τσιπιανίτη.

Το παγκόσμιο θεατρικό ρεπερτόριο γέμει, ως γνωστόν, ιστοριών με θεματικό άξονα την  καταπίεση των γυναικών. Ομοίως βεβαίως και η λογοτεχνία. Αναμενόμενο λοιπόν θεωρείται, κομμάτια ολόκληρα της ζωής να συμπλέκονται με ιστορίες γυναικών που καταπιέζονται ή κακοποιούνται συνιστώντας με αυτόν τον τρόπο, το πρωτεύον θέμα  λαοφιλών έργων. Ένα από αυτά μάλιστα είναι και «Η πόρνη από πάνω» του Αντώνη Τσιπιανίτη, το οποίο μας συστήνει ουσιαστικά με τρόπο διαρρήδην όμορφο, μία ιστορία της διπλανής πόρτας, αραιώνοντας, ωστόσο, την πίκρα με γενναίες δόσεις χιούμορ και  σκουπίζοντας τα παρελκόμενα καθαρτικά δάκρυα με πέπλα υποδόριας ελπίδας.

Πιο συγκεκριμένα, στον μονόλογο «Η πόρνη από πάνω» πρωταγωνιστεί η Ερατώ, μια γυναίκα μεγαλωμένη στην επαρχία. Μία γυναίκα που μολονότι δεν της επιτράπηκε παρά τον  διακαή πόθο της να σπουδάσει και να μορφωθεί, από μικρή φανέρωνε κατηγορηματικά πνευματικές ανησυχίες και κλίσεις, αποστηθίζοντας τα ποιήματα του Καρυωτάκη, του ποιητή που αυτοκτόνησε στη γενέτειρά της, Πρέβεζα. Όταν μάλιστα ούσα υπάλληλος σε ένα κατάστημα ρούχων, παρουσιάστηκε στη ζωή της ένστολος, ο αστυνομικός  Λευτέρης, άδραξε την ευκαιρία να επενδύσει επάνω του τις άρρητες προσδοκίες της που έτρεφε παιδιόθεν για ελευθερία και ανεξαρτησία από την πατρογονική καταπίεση, πιστεύοντας αφελώς πως έφτασε επιτέλους η ώρα να διαρρήξει τα δεσμά που την έδεναν με το σκοταδιστικό πατρογονικό παρελθόν της μέσα στο οποίο ανατράφηκε. Δέχτηκε λοιπόν ασμένως να παντρευτεί τον Λευτέρη με την ελπίδα ότι στην Αθήνα θα μπορούσε επιτέλους να απελευθερωθεί και να βρει τον εαυτό της, ζώντας τη ζωή που δεν είχε μέχρι τότε τολμήσει να ζήσει παρά μόνο νοερά. Διαψεύστηκε, ωστόσο, οικτρά. Η ζωή της εντούτοις αλλάζει όταν μια πόρνη εγκαθίσταται στο διαμέρισμα πάνω από το δικό της. Η Ερατώ αρχίζει τότε να βλέπει τη ζωή της μέσα από άλλο πρίσμα, με τους αναστεναγμούς που ακούει καθημερινά από τον επάνω όροφο να κεντρίζουν αδυσώπητα σαν βουκέντρα τον εσωτερικό της κόσμο και να συνιστούν ουσιαστικά το πρελούδιο της γέννησης του νέου της Εγώ…

Ξεδιπλώνοντας δε, τον πηγαίο και απνευστί μονόλογο μετά την κηδεία του συζύγου της, η Ερατώ πιάνει το νήμα της ζωής της από την αρχή, προκειμένου να καταστεί επιτέλους  κοινωνός του πώς έφτασε στο σημείο να υπονομεύσει τελικά, η ίδια τον εαυτό της. Μόνη της τότε ως παντρεμένη, μόνη της τώρα ως χήρα, η παρουσία εκείνου θα καταλήξει πως ήταν πάντοτε ταυτόσημη με την απουσία του. Την οδύνη βέβαια του θανάτου, το ξερίζωμα του άλλου από το κορμί και την ψυχή δεν τα ένιωσε ποτέ, ενώ ο θάνατος του Λευτέρη  μεταφράζεται σε μνημείο λύτρωσης για ‘κείνη. Όσα μάλιστα είχε βαθιά  φυλαγμένα μέσα της και καθηλωμένα στην ακαμψία τους, με τον θάνατο του Λεύτερη απελευθερώθηκαν και άνθισαν. Διηγείται λοιπόν η Ερατώ το χρονικό ενός άδοξου για εκείνη έρωτα, του σπουδαιότερου έρωτα που οφείλουμε να ζήσουμε όλοι μας, εκείνου προς τον εαυτό μας. Παρ’ όλη, ωστόσο, την παραβατική, σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα και στερεότυπα, συμπεριφορά της ηρωίδας, η οποία δε θρηνεί, δεν πονά, δεν αναλύεται σε λυγμούς για τον θάνατο του συζύγου της, καταφέρνει να μας ωθήσει να την περιβάλλουμε με ακραιφνή κατανόηση και συμπόνια.Η Κατερίνα Διδασκάλου, σε συνεργασία με τον Σταμάτη Πατρώνη επιχειρούν εν ολίγοις μία διήγηση σαρωτική, μία εσωτερική διαδρομή, ένα οδοιπορικό μίας γυναίκας στις μνήμες εκείνες τις απέθαντες, σε εκείνα τα φαντάσματα της αξόδευτης αγάπης που την όρισαν και έπειτα σκαιότατα την εξόρισαν μακριά από την ομορφιά και την ηδονή που χαριτώνει τον άνθρωπο ο ζείδωρος έρωτας.

Σε ένα μινιμαλιστικό, ωστόσο, προσεκτικά επιλεγμένο σκηνικό (θυμίζει εγκατάλειψη) που επιμελήθηκε ο Ματθαίος Δαμίγος, η Κατερίνα Διδασκάλου με μία δεινή εσωτερική ένταση που διαγράφεται σε κάθε μυ του προσώπου της και έχοντας ακάματο συνοδοιπόρο τη γοητευτική φωνή της, επικοινωνεί άψογα με τις λέξεις και το βλέμμα της, παλλόμενα αισθήματα και συναισθήματα, ενώ φωτίζει, αναντίλεκτα με δεξιοτεχνία, όλη την αμφίθυμη ψυχολογική κατάσταση της ηρωίδας της. Αφηγείται κατά συνέπεια τη διαδρομή αυτής της γυναίκας με βάθος ψυχής, με ήπιους συναισθηματισμούς, δίχως, ωστόσο, θεατρινισμούς, με περισσή μάλιστα ωριμότητα και απαράμιλλη συνέπεια, επιδεικνύοντας αγαστή και  αναφανδόν αξιέπαινη ισορροπία ανάμεσα στις πιο δραματικές και τις ανάλαφρες στιγμές του έργου.

Η υποβλητική κλείνοντας, σκηνοθετική λιτότητα και η εξαιρετική ερμηνεία της Διδασκάλου συνηγορούν στο να επικεντρωθούμε στη λυτρωτική προσπάθεια του ανθρώπου να λεκτικοποιήσει τη νοσταλγία της αβίωτης ζωής σε αυτήν την αναμφισβήτητα κειμενοκεντρική παράσταση. Είναι ας μη λησμονούμε αναμφίλεκτα πολύ οδυνηρή η γεύση που σου αφήνει μια τέτοια συνειδητοποίηση και ο συγγραφέας, μολονότι άντρας, φαίνεται να γνωρίζει επισταμένως τη γυναικεία φύση, τη ζοφερή αίσθηση της ματαίωσης με τη συνακόλουθη πνιγηρή ακύρωση της προσωπικότητας. Την απευκταία συνάμα υποταγή σε ένα αρσενικό, καθώς και τις επαχθείς υποχρεώσεις και τα δυσβάσταχτα πρέπει που υποκριτικά μια κοινωνία (ως επί το πλείστον της επαρχίας) επιμένει να αναπαράγει˙συνθήκη διόλου εύκολη και επίτευγμα διόλου ευκαταφρόνητο. Κι όμως, το έργο πάει και πιο πέρα.

Με αφορμή λοιπόν το επάγγελμα εξουσίας και τη συνεπίκουρη αυταρχική προσωπικότητα του συζύγου, ο συγγραφέας μιλάει επί της ουσίας για μία κοινωνία βαθιάς και προχωρημένης σήψης, η οποία μαστίζεται ατέρμονα από την κυριότερη κρίση όλων: αυτή των ηθικών αξιών. Η διαφθορά πιο συγκεκριμένα της εξουσίας, οι απάνθρωπες και συγχρόνως ακατάλληλες συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών είναι μερικά μόνο από τα  ζωτικά θέματα που θίγει όχι ακροθιγώς, αλλά ευκρινώς και δη ευτάκτως ερριμμένα το έργο, δίχως ούτε στιγμή να αποκλίνει σε περιχαρακωμένα διδακτικά ή ηθικολογικά μονοπάτια.

Κριτική: Ευθύμιος Ιωαννίδης

Η Υπόκλιση & το Χειροκρότημα εδώ:

Φωτογραφίες & video: Στέλλα Πέρπερα

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ

Μπορείτε να διαβάσετε και τη Συνέντευξη της κυρίας Διδασκάλου εδώ

Βρείτε μας στα social media του Stellasview:

• Facebook: https://www.facebook.com/Stellasview-1549199718743717/
• Instagram: https://www.instagram.com/stellasview.gr/
• Youtube: https://www.youtube.com/c/StellaPerpera
• Twitter: https://twitter.com/StellaPerpera