Κριτική για την παράσταση “Ηλέκτρα”, του Σοφοκλή, με την Λένα Παπαληγούρα

Στο έργο “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή, η ανάγκη για τη διάπραξη της μητροκτονίας από την Ηλέκτρα και τον Ορέστη, τον οποίον υποδύεται με ορμή και φρεσκάδα ο νεαρός ηθοποιός Στρατής Χατζησταματίου, πηγάζει από την επιθυμία τους να εκδικηθούν για την αδικία που υπέστησαν και να αποκαταστήσουν την τιμή και τη δικαιοσύνη που πιστεύουν ότι τους έχει αφαιρεθεί.

Στο έργο αυτό ο ποιητής  δεν δικαιώνει τους ήρωες του έργου και απέχει από το να πάρει θέση, αφήνοντας τους μετέωρους και χαμένους. Οι χαρακτήρες παλεύουν με τις αντιθέσεις της ύπαρξης και της ανυπαρξίας, βρίσκοντας τον εαυτό τους ανάμεσα σε αυτά τα άκρα. Αυτό αντίκειται στην προσέγγιση άλλων τραγικών ποιητών που εξετάζουν το ίδιο θέμα και, με κάποιον τρόπο, δικαιώνουν τους ήρωες τους.

Η Κλυταιμνήστρα: 

Η Κλυταιμνήστρα είναι μια θρυλική μορφή το έργου αυτού και η κεντρική φιγούρα της έμφυλη αδικίας και προδοσίας. Η εξαιρετική ερμηνεία της Κλυταιμνήστρας από την Ελισάβετ Μουτάφη αποδίδει ζωντάνια και ένταση σε αυτόν τον ρόλο, ενώ τονίζει με τρόπο σύγχρονο τον πυρήνα της έμφυλης ανισότητας και αδικίας που έχει υποστεί η ηρωίδα.

Η κύρια πράξη που συνδέεται με την Κλυταιμνήστρα είναι ο φόνος του συζύγου της, Αγαμέμνονα. Αυτή η πράξη αντιπροσωπεύει την έκφραση της απόλυτης προδοσίας: είτε από την Κλυταιμνήστρα προς τον σύζυγό της και τα παιδιά τους, είτε από τον Αγαμέμνονα προς την ίδια και την Ιφιγένεια.

Η Κλυταιμνήστρα, αισθανόμενη προδομένη και εξαπατημένη από τον Αγαμέμνονα, αποφασίζει να εκδικηθεί με τον φόνο του. Αυτή η πράξη συνιστά μια έντονη έκφραση της απόλυτης προδοσίας από την πλευρά της, καθώς σκοτώνει τον ίδιο τον σύζυγό της, τον πατέρα των παιδιών της, και ταυτόχρονα προξενεί θλίψη και πόνο στην Ηλέκτρα και τον Ορέστη.

Επιπλέον, η πράξη αυτή αντιπροσωπεύει και την προδοσία που η Κλυταιμνήστρα αισθανόταν απέναντι στον ίδιο τον σύζυγό της. Η απόφασή της να φονεύσει τον Αγαμέμνονα αποδεικνύει την έντονη αγανάκτηση και απογοήτευσή της, καθώς τον θεωρεί υπεύθυνο για τις αδικίες που υπέστη και την προδοσία και τον φόνο (θυσία) της Ιφιγένειας στην Αυλίδα.

Συνολικά, η πράξη του φόνου του Αγαμέμνονα αναδεικνύει την έντονη πολυπλοκότητα της Κλυταιμνήστρας ως χαρακτήρα, καθώς αποτελεί έναν συνδυασμό της αδικίας που υπέστη από τον σύζυγό της και την απόλυτη προδοσία που επιδεικνύει απέναντι σε αυτόν και τα παιδιά της και η Μουτάφη με από την μοναδική της ερμηνεία μεταδίδει την απελπισία και την ανασφάλεια μιας γυναίκας που έχει υποστεί αδικίες και προδοσίες και προσπαθεί να διεκδικήσει τη ζωή της μετά από αυτές τις εμπειρίες.

Η Κλυταιμνήστρα της Μουτάφη δεν είναι απλώς μια κακιά γυναίκα που δολοφόνησε τον σύζυγό της. Η ερμηνεία της ηθοποιού καταδεικνύει το ότι η ηρωίδα ενεργεί όπως ενεργεί ως αντίδραση σε μια σειρά αδικιών που υπέστη, όπως η θυσία της Ιφιγένειας, η απουσία του Αγαμέμνονα για δέκα χρόνια στον Τρωικό Πόλεμο και ο επαναπατρισμός του με την ερωμένη του Κασσάνδρα.

Η ηθοποιός ερμηνεύει εξαιρετικά την αδικημένη γυναίκα, και αναδεικνύει αυτό που θέλει και ο ίδιος ο ποιητής να μας δώσει με το έργο:  τη μη συναισθηματική εμπλοκή με τους ήρωες και την απόδοση ενός ζοφερού θρύλερ χωρίς να παίρνει θέση υπέρ ή κατά των ηρώων, αλλά απλά φωτίζοντας τον καθένα από τους χαρακτήρες του έργου.

Συνολικά, η Κλυταιμνήστρα, όπως υποδύεται από την Ελισάβετ Μουτάφη, αποτελεί μία συμβολική μορφή που αναπαριστά την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης φύσης, την αντίθεση μεταξύ δικαιοσύνης και αδικίας, καθώς και την ανάγκη των γυναικών να αγωνιστούν για την επιβίωσή τους.

Ο Ορέστης:

Ο Ορέστης, αδελφός της Ηλέκτρας, αποτελεί τον άλλο βασικό χαρακτήρα που συμμετέχει στη μητροκτονία, τον οποίον υποδύεται με ορμή και φρεσκάδα ο νεαρός ηθοποιός Στρατής Χατζησταματίου.

Ο Ορέστης έχει επίσης υποστεί την απώλεια του πατέρα του και ζει με το βάρος της επιθυμίας για εκδίκηση. Ο ρόλος του Ορέστη είναι να εκτελέσει την μάνα του και να επιβάλει τη δικαιοσύνη.

Η αδελφική σχέση μεταξύ της Ηλέκτρας και του Ορέστης:

Η έννοια της εκδίκησης, της δικαιοσύνης και του πένθους. Οι χαρακτήρες της Ηλέκτρας, του Ορέστη και της Κλυταιμνήστρας αποτελούν αντιπροσωπευτικά παραδείγματα των διαφορετικών αντιδράσεων στο πένθος και στην αδικία. Μέσω αυτής της δραματουργικής σύγκρουσης, ο Σοφοκλής προβάλλει την ανθρώπινη ψυχολογία και τη σύγκρουση χαρακτήρων.

Και οι δύο αυτοί ήρωες βιώνουν το πένθος, την αγανάκτηση και την απώλεια που προκλήθηκε από την πράξη της Κλυταιμνήστρας. Η εκδίκηση γίνεται η μοναδική λύση που αναγνωρίζουν για να αντιμετωπίσουν και να ξεπεράσουν την αδικία και το πένθος που φέρουν μέσα τους. Η εκτέλεση της μητροκτονίας αποτελεί μια πράξη ακραίας αυτοθυσίας, καθώς αναγκάζονται να αναλάβουν το βάρος της εκδίκησης και της φρίκης που συνεπάγεται η δολοφονία της ίδιας τους της μητέρας.

Στο έργο “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή, η αδελφική αγάπη των χαρακτήρων τονίζεται με εξαιρετικό τρόπο. Ειδικά σε αυτή την παράσταση, η αδελφική σχέση απεικονίζεται με μια “ερωτική” διάσταση, προσδίδοντας έναν επιπλέον πυρήνα πολυπλοκότητας στην ιστορία.

Η “ερωτική” διάσταση της αδελφικής σχέσης αποκαλύπτει τον βαθύτερο πόνο των ηρώων. Οι συναισθηματικοί δεσμοί ανάμεσα στα δύο αδέλφια, που ταυτόχρονα είναι σχεδόν “ερωτικοί” και απαγορευμένοι, δημιουργούν μία συναρπαστική ένταση και εσωτερική σύγκρουση.

Η απεικόνιση αυτής της ερωτικής διάστασης μας προκαλεί να αναρωτηθούμε για την φύση των ανθρώπινων συναισθημάτων και των σχέσεων. Αναδεικνύεται η ικανότητα του θεάτη να αντιμετωπίσει τις πολυπλοκότητες της ανθρώπινης ψυχής και να αντιληφθεί την αληθινή φύση της αγάπης και της ανάγκης για σύνδεση.

Έτσι, ο θεατής πρέπει να δει αυτή την παράσταση για να εξερευνήσει τις διαφορετικές πτυχές των συναισθημάτων, των σχέσεων και των αντιθέσεων που απασχολούν τους χαρακτήρες. Η ενσυναίσθηση και η αμφιλεγόμενη φύση της αγάπης προσφέρουν μια συναρπαστική και συναισθηματικά φορτισμένη εμπειρία που αναζητά την κατανόηση και τη συμπόνια του θεατή.

Η σκηνοθεσία:

Η σκηνοθεσία της παράστασης από την Λίλλυ Μελεμέ βασίζεται στην αιχμηρή και σύγχρονη μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα και καταφέρνει να αποδώσει με έναν γοητευτικό και σαφή τρόπο την έννοια της εκδίκησης, της δικαιοσύνης και του πένθους που χαρακτηρίζει το έργο “Ηλέκτρα” του Σοφοκλή.