Κριτική για την «Αντιγόνη» σε σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις, με Βασίλη Μπισμπίκη & Έλλη Τρίγγου

Σκηνοθεσία:

Ο Τσέζαρις Γκραουζίνις, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες στην Ελλάδα, που αφήνει το προσωπικό του στίγμα και χαρακτηρίζει με τα ιδιαίτερα προσωπικά του τοτέμ τις παραστάσεις που σκηνοθετεί, κάνει το ίδιο και στην “Αντιγόνη” του Σοφοκλή.

Η “Αντιγόνη” αυτή θα λέγαμε πως αποτελεί τη φυσική συνέχεια (θεματικά και σκηνοθετικά), της θρυλικής παράστασης “Επτά επί Θήβας” που είχε ανεβάσει στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος το καλοκαίρι του 2016, σαν ένα ραντεβού που εκκρεμούσε να δοθεί από τον σκηνοθέτη.

Η “Αντιγόνη” του Τσέζαρις Γκραουζίνις είναι περισσότερο προσανατολισμένη στον Κρέοντα, καταδεικνύοντάς τον ως το απόλυτο τραγικό πρόσωπο του έργου. Αντίθετα η Αντιγόνη παρουσιάζεται ως ο ήρεμος, πεφωτισμένος χαρακτήρας, που ακόμα και στον θρήνο της δεν χάνει το πλεονέκτημα της ηθικής της υπεροχής και την ευκαιρία να περιγελάσει την εξουσία.

Όπως είπαμε η “Αντιγόνη” του σκηνοθέτη φαντάζει σε εμάς ως μία φυσική συνέχεια της παράστασης “Επτά επί Θήβας” που σκηνοθέτησε ο ίδιος πριν κάποια χρόνια στο ΚΘΒΕ. Επιτέλους λοιπόν δόθηκε ένα επιβεβλημένο ραντεβού, που κατά τη γνώμη μας το όφειλε με το κοινό του. Έτσι ο σκηνοθέτης στήνει με την ίδια εξαιρετική μαεστρία το προσωπικό του σύμπαν και στην “Αντιγόνη”, αποδίδοντας μία εξαιρετική παράσταση αρχαίου δράματος, με όλα τα προσωπικά του τοτέμ που μας συναρπάζουν: η προσέγγιση του κλασικού μέσα από μία μοντέρνα φόρμα, το στήσιμο μιας εμπειρίας που προσεγγίζει με σημερινούς ποιητικούς και αισθητικούς όρους το αρχέγονο, η οργανική ένταξη του χορού στην πλοκή της παράστασης και η ανάδειξή του ως τον φυσικό πρωταγωνιστή και ο κομβικός ρόλος της μουσικής, που συνήθως έχει και κάποια βαλκανικά ηχοχρώματα.

Ο χορός:

Στους “Επτά επί Θήβας” ο χορός αποτελούσε το συνονθύλευμα των πολιτών της πόλης που συγκροτούσαν τον “πολεμικό στρατό” και με την συνάθροισή τους και τις πολεμικές τους ιαχές νομιμοποιούσαν ή απονομιμοποιούσαν την εξουσία των δύο αδελφών Ετεοκλή και Πολυνείκη. Στην Αντιγόνη ο χορός αποτελείται από τους πολίτες της Θήβας, που αυτή τη φορά δεν συγκροτούν ένα πολεμικό σώμα, αλλά είναι συνδαιτυμόνες του συμποσίου που στήνει η εξουσία για να νομιμοποιήσει την τυραννία της και τις άνομες αποφάσεις της. Ο χορός λοιπόν για τον Τσέζαρις Γκραουζίνις αποτελεί την αφορμή κάθε φορά για να στήσει αυτό το προσωπικό του σύμπαν και να μιλήσει με προσωπικούς ποιητικούς και αισθητικούς όρους, χαρακτηρίζοντάς απολύτως τις παραστάσεις αρχαίου δράματος που σκηνοθετεί και το ίδιο συμβαίνει με απόλυτη συνέπεια και επιτυχία και στην “Αντιγόνη”. Ο χορός λοιπόν και εδώ είναι οργανικά ενταγμένος στην παράσταση και εν τέλει κλέβει τις εντυπώσεις.

Επίσης, βρήκαμε πολύ έξυπνη και την προσθήκη της τελευταίας σκηνής, όπου ο χορός καλεί τους υποκριτές (τους ήρωες) της παράστασης να συνεχίσουν το συμπόσιό τους στον Άδη.

Σκηνικά:

Εξαιρετική εντύπωση μας άφησαν επίσης και τα λιτά, αλλά χαρακτηριστικά σκηνικά της παράστασης, αυτές οι ατάκτως ερριμμένες και σπασμένες καρέκλες, στις οποίες κάθονται οι υποκριτές και ο χορός και συμβολίζουν κατά τη γνώμη μας την αστάθεια των ηθικών τους πλεονεκτημάτων, τα σαθρά θεμέλια των επιχειρημάτων τους και τη ρευστότητα της κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης της πόλης.

Ερμηνείες:

Η Έλλη Τρίγγου ερμηνεύει εξαιρετικά μία Αντιγόνη περίεργη και μοναδική. Η Αντιγόνη αυτή είναι πολύ εσωτερική, ιδιαίτερη, γαλήνια, προσωπική και μοναχική. Μία ηρωίδα που γιορτάζει την ηθική της υπεροχή απέναντί στην παράλογη αρσενική εξουσία του Κρέοντα και με τη φωτισμένη στάση της τον απονομιμοποιεί, τον γελοιοποιεί και τον μετατρέπει από άνακτα σε μαριονέτα.

Η ερμηνεία της Τρίγγου είναι τόσο ιδιαίτερη και ξεχωριστή και αυτό φαίνεται ακόμα πιο πολύ στον κομμό (θρήνο) της Αντιγόνης. Ο κομμός αυτός δεν είναι ο συνηθισμένος σπαρακτικός θρήνος, που αποτυπώνεται άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι σε άλλες παραστάσεις. Ο κομμός της Τρίγγου σε αυτή την παράσταση είναι ήρεμος, σαν να ειρωνεύεται τον κρεοντικό παραλογισμό και την κοινωνική ανοχή που ο τρελός αυτός ηγεμόνας απολαμβάνει.

Ο Βασίλης Μπισμπίκης ερμηνεύει με απόλυτη επιτυχία έναν Κρέοντα, πιο ανθρώπινο από την συνηθισμένη δαιμονική προσέγγιση του ήρωα. Η ερμηνεία του καταδεικνύει την τραγικότητα του ηγεμόνα και τον τοποθετεί, στο κέντρο της πλοκής. Η παράσταση αυτή δικαίως περιστρέφεται γύρω από τον ήρωα που υποδύεται ο Μπισμπίκης, φωτίζοντας με εξαιρετικό ενδιαφέρον την τραγικότητα του Κρέοντα, που είναι εν τέλει μεγαλύτερη και από αυτή της Αντιγόνης.

Ο Ιεροκλής Μιχαηλίδης ως κορυφαίος του χορού δίνει ταυτότητα και ένα επιπλέον ειδικό βάρος, σε έναν ομολογουμένως καλοκουρδισμένο και γεμάτο χαρακτήρα και ταλέντο χορό. Η απαγγελία των εδαφίων του χορού από τον ηθοποιό είναι τόσο φυσική και αβίαστη, ενταγμένη εξαιρετικά σε αυτό το κλίμα γιορτής και συμποσίου που έχει χτίσει ο σκηνοθέτης. Ο Μιχαηλίδης ως κορυφαίος του χορού είναι ο άνθρωπος της διπλανής πόρτας, η κοινή λογική, αυτό που εν τέλει συνιστά την κοινή γνώμη. Συμμετέχει στο συμπόσιο που στήνει η εξουσία για να νομιμοποιήσει την τυραννία της, αλλά είναι με τον τρόπο του καταγγελτικός και δεικτικός απέναντί της.

Ειλικρινά, μείναμε άφωνοι με την ερμηνεία του Χρήστου Σαπουντζή, στον Τειρεσία, αλλά και με την συμμετοχή του στον χορό. Οι απαγγελίες του σε εδάφια του χορού είναι απογειωτικές, γεμάτες θεατρική μέθεξη, ενώ η ερμηνεία του ως Τειρεσίας είναι τόσο όμορφα γειωμένη και ανθρώπινη που μας έχει κερδίσει.

Επίσης, πολύ καλή είναι και η Δανάη Μιχαλάκη ως Ισμήνη, καθώς η ηθοποιός ερμηνεύει τρυφερά και οικία τον ρόλο της. Τέλος, θετικές εντυπώσεις μας άφησε και ο Κώστας Κορωναίος στον ρόλο του φύλακα και ο Στρατής Χατζησταματίου στον ρόλο του Αίμονα.

Εν κατακλείδι θα λέγαμε πως πρόκειται για μία εξαιρετική παράσταση αρχαίου δράματος, μία ανατρεπτική και ασυνήθιστη “Αντιγόνη”, περισσότερο προσανατολισμένη στο δραματικό χαρακτήρα του Κρέοντα και απολύτως ενταγμένη στο σκηνοθετικό σύμπαν του Τσέζαρις Γκραουζίνις.

Κριτική: Νέστορας Αναστάσιος

Υπόθεση:

Η Θήβα, όπου βασίλευε η γενιά των Λαβδακιδών, βρίσκεται σε κατάσταση δεινής πολιτικής κρίσης. Οι δυο γιοι του τελευταίου βασιλιά, του Οιδίποδα, που χάθηκε χτυπημένος από τη βαριά κατάρα που βασάνιζε τους Λαβδακίδες, συγκρούονται για τη διαδοχή. Και, ενώ ο Ετεοκλής μένει να κυβερνά τη Θήβα, ο Πολυνείκης, εξόριστος, ξεσηκώνει στρατό από το Άργος για να επιτεθεί στην πόλη. Η επίθεση αποτυγχάνει, αλλά στη μάχη ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης αλληλοσκοτώνονται. Δεν απομένουν πλέον στη ζωή παρά οι δυο κόρες του Οιδίποδα, η Αντιγόνη και η Ισμήνη, τελευταίοι κρίκοι της αλυσίδας των Λαβδακιδών.

Η τραγωδία ξεκινά την αυγή μετά τη νίκη των Θηβαίων. Ο Κρέοντας, που έχει αναλάβει τώρα την εξουσία ως στενότερος συγγενής των γιων του Οιδίποδα, διατάζει να μείνει άταφος ο Πολυνείκης, ως προδότης της πατρίδας του, και ορίζει ποινή θανάτου εναντίον οποιουδήποτε παραβάτη της διαταγής του.

Η Αντιγόνη εξεγείρεται εναντίον της σκληρής προσταγής, που καταστρατηγεί τους άγραφους νόμους που προστατεύουν τους νεκρούς και προσβάλλει το ιερό αίσθημα της αδελφικής αγάπης, και αψηφώντας τον κίνδυνο επιχειρεί να θάψει τον αδελφό της. Αυτός ο αγώνας ανάμεσα στην Αντιγόνη και τον Κρέοντα για το νεκρό σώμα του Πολυνείκη, συμπυκνώνει όλες τις εγγενείς στην ανθρώπινη κατάσταση συγκρούσεις (αρσενικού & θηλυκού, παλαιού & νέου, ιδιωτικού & κοινωνικού, δίκαιου & νόμιμου, ύπαρξης & θνητότητας, ανθρώπινου & θείου). Η Αντιγόνη συλλαμβάνεται και καταδικάζεται από τον Κρέοντα σε θάνατο. Ωστόσο, από τη στιγμή που ξεστομίζει τη θανατική της καταδίκη, ο Κρέων βαδίζει ήδη στον δρόμο που οδηγεί προς την καταστροφή του.

Ταυτότητα Παράστασης:

Μετάφραση Γιώργος Μπλάνας
Σκηνοθεσία Τσέζαρις Γκραουζίνις (Cezaris Graužinis)
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία Kenny McLellan
Μουσική σύνθεση Δημήτρης Θεοχάρης
Χορογραφία Edgen Lame
Φωτισμοί Αλέκος Γιάνναρος

Πρωταγωνιστούν
Έλλη Τρίγγου (Αντιγόνη)
Βασίλης Μπισμπίκης (Κρέων)
Ιεροκλής Μιχαηλίδης (Κορυφαίος του Χορού)
Γιώργος Παπαγεωργίου (Άγγελος)
Δανάη Μιχαλάκη (Ισμήνη)
Χρήστος Σαπουντζής (Τειρεσίας)
Κώστας Κορωναίος (Φύλακας)
Στρατής Χατζησταματίου (Αίμων)
Μαρίνα Αργυρίδου (Ευριδίκη)
Τάσος Σωτηράκης (Χορός)
Γιάννης Μαστρογιάννης (Χορός)
Περικλής Σιούντας (Χορός)

Παραγωγή
Πολιτιστικός Οργανισμός «Λυκόφως»

Βρείτε μας στα social media του StellasView:

Facebook: https://www.facebook.com/Stellasview/

Instagram: https://www.instagram.com/stellasview.gr/

Youtube: https://www.youtube.com/c/StellaPerpera/

Twitter: https://twitter.com/StellaPerpera/