Ναντίνα Κυριαζή: "Όταν γράφω ποίηση δεν μπορώ να μην ακούω την προσωδία των λέξεων."

Η πολυσχιδής, πολυτάλαντη και διακριθείσα συγγραφέας παιδικών βιβλίων και δη παιδικών παραμυθιών, Ναντίνα Κυριαζή, παραχώρησε μια άκρως ουσιαστική και ενδιαφέρουσα εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη στο StellasView και στη δημοσιογράφο Εύα Μαρά, με αφορμή την πρώτη της Ποιητική Συλλογή “Ενικός Ύμνος” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή.

Πότε χρονικά προσδιορίζεται το ταξίδι σας στην τέχνη της συγγραφής; Ποιο το κύριο έναυσμα, το οποίο σας ώθησε στην ενασχόλησή σας με τη συγγραφή και ποια τα ερεθίσματα που σας εξέγειραν το ενδιαφέρον σας προς τη λογοτεχνική οδό – κατεύθυνση;

Γράφω ποιήματα από τότε που ήμουν δώδεκα. Ξυπνούσα μέσα στη νύχτα, γιατί δεν μπορούσα να ηρεμήσω από τις λέξεις που κατέκλυζαν το κεφάλι μου. Μόνο αν τις έγραφα μπορούσα να κοιμηθώ ξανά. Αυτό κράτησε για αρκετά χρόνια. Έπειτα, καταλάγιασε όλο αυτό. Νομίζω έκανα μια αόρατη συμφωνία με την έμπνευση. Εγώ τηρώ το δικό μου κομμάτι, να μην την αγνοώ όταν έρχεται. Εκείνη δεν κάνει συμφωνίες! Το 2005 ολοκλήρωσα το πρώτο μου παραμύθι, την Καθρεφτούπολη, που έλαβε έπαινο από την Πανελλήνια Ένωση Λογοτεχνών. Είναι ακόμα ανέκδοτο. Συστηματικά άρχισα να ασχολούμαι με τη συγγραφή το 2012. Από το 2013 και έπειτα, έρχονται και οι πρώτες εκδόσεις των παραμυθιών για παιδιά, που έχω γράψει (Τα πρέπει και τα θέλω στου σκιάχτρου το καπέλο, Η Γελαστή Γέφυρα, Ο Φεγγαρόλουστος, Ο βασιλιάς ο Ευτραφής και η χαρά της διατροφής από τις εκδόσεις ΒιβλιοΔιάπλους). Η έκδοση της πρώτης μου ποιητικής συλλογής, Ενικός Ύμνος από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή ήταν για μένα άνοιγμα στον κόσμο. Θα έλεγα ότι κύριο έναυσμα είναι η ανάγκη για επικοινωνία και συγκίνηση. Πάντα εκφραζόμουν μέσω του γραπτού λόγου, κυρίως μέσω της ποίησης. Η ανάγκη μου να μιλήσω ουσιαστικά, αλλά με λίγα λόγια μού έδειξε την ποίηση και η ανάγκη μου να παίζω μιλώντας με ορολογία χρωμάτων μου έδειξε τα παραμύθια. Το κύριο ερέθισμά μου, ήταν οι εικόνες… η φαντασία μου πάντα έφτιαχνε εικόνες. Δεν έχω όμως άνεση με την εικαστική απεικόνιση. Η έκφρασή μου είναι ο γραπτός λόγος. Εκεί απέθεσα και τις ελπίδες μου για επικοινωνία, ήθελα να αποτυπώσω αυτά που έβλεπα και μέσω αυτών να συναντήσω τους άλλους ανθρώπους.

Διακριθείσα συγγραφέας παιδικών βιβλίων (μελοποιημένων παραμυθιών), ποιήτρια και στιχουργός, πώς θα αυτοσυστηνόσαστε ως λογοτέχνης;

Πρόκειται για τα παραμύθια “Τα πρέπει και τα θέλω στου σκιάχτρου το καπέλο”, “Η Γελαστή Γέφυρα” και “Ο Φεγγαρόλουστος” που έχουν στην έκδοσή τους cd με την αφήγηση του παραμυθιού και τραγούδια με στίχους δικούς μου μελοποιημένους στα πρώτα δύο παραμύθια από τον συνθέτη, Γιώργο Καζαντζή και στο τρίτο από την Εύη Καζαντζή. Το παραμύθι απηχεί μια παιδική μου διάθεση, που ίσως κάποτε απώθησα ή καταπίεσα και τώρα αισθάνομαι ότι θέλει να βγαίνει όποτε της αρέσει. Την αφήνω! Η ποίηση και ο στίχος είναι μία άλλη υπόθεση: διεκδικούν μέσα μου ίσα κομμάτια. Κάποιες στιγμές, ανάλογα με το φιτίλι, ανάβει η ποίηση και μου φωτίζει το δρόμο. Άλλοτε πάλι μικρές φωτιές ανάβουν από σκόρπια στιχάκια που ζητούν απεγνωσμένα να ανήκουν σε ένα όλον. Τότε με κερδίζει η στιχουργική. Θα έλεγα ότι πρόκειται για δίπτυχο που έχει στον πυρήνα το Λόγο ως αιτία και αφορμή ταυτόχρονα.

Θα ήθελα το έργο να εμπνεύσει στόχους στους ανθρώπους που θα το προτιμήσουν.

Με αφορμή το πιο πρόσφατο ποιητικό σας πόνημα, με τίτλο “Ενικός Ύμνος”, θα θέλαμε να μας δώσετε εν συνόψει το στίγμα του; Τι αυτό πραγματεύεται, ποια μηνύματα διαπερνά και σε ποιο κοινό απευθύνεστε;

Δεν ξέρω… Αν κάνω κάτι τέτοιο, να δώσω, δηλαδή, το στίγμα, νιώθω σαν να κατευθύνω τον/την αναγνώστη/στρια σε κάποιο δρόμο. Θα ήθελα να διαλέξει ο/η ίδιος/α τον δικό του δρόμο μέσα από το έργο. Το μόνο που θα μπορούσα να πω είναι ότι ο τίτλος του μαρτυρά μιαν απόπειρα συνύπαρξης του “εγώ” και του “εμείς”. Και το περιεχόμενο ίσως να έχει κρυμμένα στοιχεία για όσους επιλέξουν να το συναντήσουν. Ίσως ακούσουν μέσα σε αυτό δικούς τους “ύμνους” ή μπορέσουν επιτέλους να αποκαθηλώσουν “θεούς” που τους είχαν δέσμιους για χρόνια. Να, αυτό. Ας τολμήσω να πω πως αυτό θα ήταν ευχής έργον να συμβεί. Όσο για το κοινό, δεν έγραψα με σκοπό να το απευθύνω κάπου στοχευμένα. Θα ήθελα το έργο να εμπνεύσει στόχους στους ανθρώπους που θα το προτιμήσουν.

Πολυδιάστατη και πολυτάλαντη προσωπικότητα (Μουσικός, ερμηνεύτρια, ηθοποιός, συγγραφέας, ποιήτρια και στιχουργός), ποια ιδιότητα σας αντιπροσωπεύει περισσότερο και για ποιον ιδιαίτερο λόγο;

Όχι, δεν είμαι μουσικός. Η αγάπη μου για τη μουσική με ώθησε σε μία στοιχειώδη μουσική παιδεία. Το τραγούδι είναι εκείνο χάρη στο οποίο αγαπώ ακόμα πιο πολύ τη μουσική. Έχω σπουδάσει θεατρολογία, γιατί αγαπώ το θέατρο. Δεν είμαι ηθοποιός. Έχω παίξει σε πολλές παραστάσεις. Με μάγευε η σκηνή και το σώμα και ο λόγος επάνω της. Νομίζω, όλα έχουν κοινή ρίζα το Λόγο και τα κοστούμια που εκείνος επιλέγει να ντύνεται σε κάθε περίσταση. Εκφράζομαι μέσα από πολλές τέχνες και αυτό μου δίνει ζωή. Κάθε μία έχει το βάρος της μέσα μου. Γι’ αυτό ασχολούμαι με την καθεμία με τη σοβαρότητα που της αξίζει, όταν οι περιστάσεις απαιτούν να επιλέξω ή όταν μου ζητηθεί ένας συγκεκριμένος ρόλος. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι όλες ενισχύουν τη θέση της μίας: όταν παίζω στο θέατρο δεν μπορώ να μην ανατριχιάζω από τα λόγια και το αποτύπωμα που αφήνουν στο σώμα. Όταν τραγουδώ, δεν μπορώ να μην αισθάνομαι τους στίχους ή τη μουσική. Όταν γράφω στίχους, δεν μπορώ να μη σκέφτομαι το τραγούδισμα μέσα από τη μουσική. Όταν γράφω ποίηση δεν μπορώ να μην ακούω την προσωδία των λέξεων.

Πού προσβλέπει το ταξίδι σας στη συγγραφή; Πού έγκειται η γοητεία του και πώς προσδιορίζετε το στίγμα σας ως λογοτέχνης;

Στο ίδιο το ταξίδι! Δηλαδή, στην ίδια τη συγκίνηση. Στην ανάγκη συνάντησης με τον άνθρωπο, τον συνοδοιπόρο, τον σύντροφο. Η γοητεία του προέρχεται από τον εαυτό του. Όταν ξεκινάς να γράψεις δανείζεσαι στοιχεία που είναι καταγεγραμμένα στο σύμπαν. Οι ενέργειες που βρίσκονται μέσα στις λέξεις και τους συνδυασμούς τους – οπτικούς και ηχητικούς – απελευθερώνονται και καλούν όποιον τις “ακούει”. Η συνάντηση, τότε, είναι βέβαιη και ευτυχής, φυσικά! Όσο για το στίγμα μου, θα ήθελα να μπορώ να συνδυάζω τις λέξεις με τρόπους που θα γίνονται αφορμή για εσωτερικές επαναστάσεις, θα ήθελα να φανερώνομαι ολόκληρη πίσω από τις λέξεις, έτσι που τελικά στη συνάντηση με τον άλλο να μη χρειάζεται πια αρθρωμένος λόγος.

Το έργο είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι αυθύπαρκτο και αυτόφωτο. Ελεύθερο. Ενεργοποιείται και αλληλεπιδρά με τον αναγνώστη του. Πρόκειται για μία αδιάκοπη επικοινωνία.

Τι σημαίνει για εσάς συγγραφή; Πού εκτείνονται οι λογοτεχνικές ανησυχίες – φιλοδοξίες σας;

Βαθιά κατάδυση. Ανοιχτή επικοινωνία με τον ουσιαστικό μου εαυτό. Αλλά και συμπόρευση με τον ανθρώπινο πόνο και τη χαρά, το φόβο και την αγάπη με σκοπό την ανακούφιση, την κατανόηση της φύσης των πραγμάτων. Ετοιμότητα για αναθεώρηση και ανατροπή ανά πάσα στιγμή. Λιτότητα και καίριο νόημα. Ανησυχίες έχω πολλές. Έχω ιδέες που έχουν μείνει ανολοκλήρωτες, καθώς χρειάζεται ομαδική σύνθεση για να μπορέσω να τις ολοκληρώσω. Αφορούν σε έργα ποιητικά που τα έχω φανταστεί σε συνεργασία με άλλες τέχνες, όπως φωτογραφία και χοροθέατρο.

Σε μια γενική αποτίμηση ενός πολυετούς συναρπαστικού και ενδιαφέροντος ταξιδιού σας στη συγγραφή, ποιους ξεχωρίζετε ως τους πιο σημαντικούς σταθμούς σας;

Όταν τελείωσα την Καθρεφτούπολη (αν και ανέκδοτη ακόμα), ένιωσα μια πληρότητα, αλλά ταυτόχρονα πως κάτι μόλις άρχιζε. Τα πρέπει και τα θέλω στου σκιάχτρου το καπέλο ήταν η πρώτη μου εκδοτική απόπειρα. Είχα πολύ στήριξη από την εκδότριά μου και εισέπραξα πολλή αγάπη γύρω από αυτό το βιβλίο. Η πρώτη μου ποιητική συλλογή, ο Ενικός Ύμνος, με γέμισε κουράγιο. Ήταν μία ανάσα! Τέλος, οι στίχοι που μελοποίησε ο Γιώργος Καζαντζής και τραγούδησε ο Γιώργος Νταλάρας στο δίσκο Έρωτας ή Τίποτα με έκαναν να σταθώ στα πόδια μου και να κοιταχτώ στον καθρέφτη με αισιοδοξία και χαρά για όσα μπορώ να καταφέρω.

Εκτιμάτε, ότι η ανάγνωση του έργου πρέπει να είναι αυτή που επιθυμεί ο συγγραφέας ή επιδέχεται πολλών διαφορετικών προσωπικών ερμηνειών- αναγνώσεων;

Κριτική Παράστασης: Απόψε Σε Θέλω Πάλι του Βασίλη Τσικάρα

Νομίζω, αν δεν διαβάζει ο καθένας όπως επιθυμεί, τότε το έργο δεν έχει εξέλιξη. Το έργο είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Είναι αυθύπαρκτο και αυτόφωτο. Ελεύθερο. Ενεργοποιείται και αλληλεπιδρά με τον αναγνώστη του. Πρόκειται για μία αδιάκοπη επικοινωνία. Όσο περισσότερες και διαφορετικότερες οι αναγνώσεις και οι προσεγγίσεις, τόσο πιο πλούσιο το πρίσμα των ιδεών. Αρκεί κανείς να προσεγγίζει το έργο με την προσωπική του αλήθεια.

Πώς διαβλέπετε ως δημιουργός το Μέλλον του βιβλίου σε μια εποχή γενικότερης κρίσης και πνευματικής πενίας;

Αντιλαμβάνομαι αυτή την κρίση που περιγράφετε. Ο μεγαλύτερος εχθρός του βιβλίου είναι η αισχροκέρδεια. Ο εκφυλισμός του βιβλίου ως εμπορικού προϊόντος. Θα έπρεπε να υπάρχουν όρια στο κέρδος, στον τρόπο του κέρδους, στην αντιμετώπιση ενός συγγραφέα ως “αντικειμένου”. Παραμένω, όμως, φύσει αισιόδοξη. Έχω πίστη στο βιβλίο, στην απτή του αίσθηση, στα φύλλα που γυρίζουν, στις μυρωδιές και τις λέξεις που μεστώνουν μέσα του. Δεν μπόρεσα μέχρι τώρα να διαβάσω τίποτα που να αφορά στη λογοτεχνία σε ηλεκτρονική μορφή. Οπωσδήποτε, η σημερινή εκπαίδευση, το σχολείο, φαίνεται πως κάνει τα πάντα για να απομακρύνει το νεαρό επίδοξο αναγνώστη από την απόλαυση της ελεύθερης ανάγνωσης. Πολλά παιδιά έχουν καταγεγραμμένη ως αρνητική την εμπειρία της ανάγνωσης, επειδή αυτή συμβαίνει βιαστικά, αποσπασματικά και με παρατηρήσεις και διορθώσεις στο πλαίσιο του σχολείου, αλλά και επειδή δεν υπάρχει άλλη προσέγγιση της λογοτεχνίας στο σπίτι ή συμβαίνει με άγχος και επιβολή για “να μάθει το παιδί ν’ αγαπάει το βιβλίο”. Το ελεύθερο και ανοιχτό, χωρίς κριτική, περιβάλλον, τα κίνητρα και οι θετικές εμπειρίες μπορούν ίσως να φέρουν τη συγκίνηση που χρειάζεται κανείς για να θυμηθεί ή να γνωρίσει πώς είναι ν’ αγαπάς το βιβλίο και την απόλαυση που μπορεί να σου προσφέρει.

Εν κατακλείδι, σε τι αφορά το επόμενο επαγγελματικό (καλλιτεχνικό ή λογοτεχνικό σας) βήμα;

Έχω συγκεντρώσει δεκαέξι μέχρι στιγμής ποιήματα με ένα συγκεκριμένο θέμα που με συγκινεί πολύ… γράφω στίχους και αφήνομαι με ευγνωμοσύνη στη ροή αυτής της προσφοράς που βιώνω από την έμπνευση.

Σας ευχαριστώ για τις πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις.

Συνέντευξη: Εύα Μαρά

Θερμές Ευχαριστίες στην πολυτάλαντη, πολυσχιδή, διακριθείσα καλλιτέχνιδα – λογοτέχνιδα, Ναντίνα Κυριαζή, για την άκρως αποκαλυπτική άκρατου ενδιαφέροντος συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης με αφορμή το νέο της συγγραφικό βήμα (1η Ποιητική Συλλογή της)!

Της εύχομαι από καρδιάς πάντα φωτεινές, επιτυχείς και γόνιμες διαδρομές στη συγγραφή και την τέχνη υψηλής αισθητικής και πνευματικής ανύψωσης!