Κριτική παράστασης “Γυάλινος Κόσμος” σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη

Η αντανάκλαση του Γυάλινου Κόσμου του Τενεσί Ουίλιαμς στον Γυάλινο Κόσμο της Covid εποχής

Κριτική της παράστασης “Γυάλινος Κόσμος” του Τενεσί Ουίλιαμς, που ανέβηκε με live streaming στο Εθνικό θέατρο, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, από την Σιμόνη-Μαρία Γκολούμποβιτς.

Ο Γυάλινος Κόσμος (The Glass Menagerie) αποτελεί τη πρώτη μεγάλη θεατρική επιτυχία του Αμερικανού συγγραφέα Τενεσί Ουίλιαμς, η οποία τον εδραίωσε ως έναν από τους μεγαλύτερους θεατρικούς συγγραφείς του 20^ου αιώνα. Το πρώτο ανέβασμα του έργου έλαβε χώρα το Δεκέμβριο του 1944 στο θέατρο Civic του Σικάγου και την επόμενη χρονιά τον Μάρτιο του 1945 στη Νέα Υόρκη στο Θέατρο Playhouse, όπου κέρδισε το Βραβείο New York Drama Critics Circle Award.

Το θεατρικό έργο θεωρείται από τα πιο αυτοβιογραφικά του Αμερικανού συγγραφέα, με αναφορές στην προσωπική ζωή και στα παιδικά του χρόνια. Στην ουσία περιγράφει την ίδια του την οικογένεια, που έχει βρει καταφύγιο και ζει σ’ ένα δικό της “γυάλινο κόσμο”, αποτελούμενη από μια αυστηρή πατριαρχική φιγούρα απούσα –όπως ο Τομ θεωρούσε – λόγω της δουλειάς του, μια αριστοκρατική και υπερπροστατευτική μητέρα, την Αμάντα, και τέλος την αδελφή του Λόρα, που έπασχε από σχιζοφρένεια κι είχε υποβληθεί σε λοβοτομή, με αποτέλεσμα να μείνει σχεδόν ανάπηρη για την υπόλοιπη της ζωής της.

Στην Ελλάδα το έργο έχει ανέβει πολλές φορές, σε παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου στην Αθήνα, του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη και άλλων Θεάτρων. Η πρώτη παραγωγή του έγινε από το Θέατρο Τέχνης το 1946 σε σκηνοθεσία του Κάρολου Κουν υπό τη μουσική υπόκρουση του Μάνου Χατζιδάκι.

Ωστόσο στις 23 Ιανουαρίου 2021 παρακολουθήσαμε έναν «διαφορετικό» σε live streaming Γυάλινο Κόσμο από το Εθνικό Θέατρο στη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος», μέσα από την σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Νανούρη.

Ο σκηνοθέτης, όπως ο ίδιος περιέγραψε στην σύντομη ομιλία του πριν από την παράσταση, που αφορούσε την ερμηνεία και την απόδοση του έργου, αντιμετώπισε  αρκετές δυσκολίες στην διεκπεραίωση της σκηνοθετικής διαδικασίας, όπως συνεχόμενες πρόβες φορώντας μάσκες, αποστάσεις ασφαλείας του ενάμιση μέτρου, εναλλακτικές σκηνοθετικές προσεγγίσεις στιγμιότυπων σωματικής επαφής παραδείγματος χάρη χορού ή φιλιού κατά τις οποίες δεν επιτρέπεται να πλησιάσουν κοντά οι ηθοποιοί.

Όμως, παρακολουθώντας την παράσταση με βεβαιότητα θα μπορούσαμε να πούμε πως οι δυσκολίες αυτές λειτούργησαν υπέρ του, αποδίδοντας μια συμβολική performance επί σκηνής μέσα στη δίνη των γεγονότων που μαστίζουν όλον τον πλανήτη, με τους ήρωες του έργου να προσπαθούν και εκείνοι, να πλησιάσουν κυριολεκτικά και μεταφορικά ο ένας τον άλλον, να έρθουν απεγνωσμένα κοντά.

Ο σκηνοθέτης περιβαλλόμενος από καταξιωμένους ηθοποιούς, την Άννα Μάσχα ως Αμάντα, τον Κωνσταντίνο Μπιμπή ως Τομ, την Λένα Παπαληγούρα ως Λόρα και τον Αναστάσιο Ροϊλό ως Τζιμ, και αξιοποιώντας τη μετάφραση του κειμένου από τον Στέλιο Βαφέα, παρουσίασε τον Γυάλινο Κόσμο των ηρώων, ο οποίος αποτελεί αντικατοπτρισμό του πραγματικού κόσμου των θεατών της Covid εποχής, μιας εποχής, στην οποία όλα εύκολα μπορούν να ανατραπούν, να ραγίσουν ή ακόμα και να σπάσουν, σαν να είναι φτιαγμένα από γυαλί.

Η ανάθεση των ρόλων στους ηθοποιούς από τον σκηνοθέτη ήταν επιτυχημένη και εύστοχη, με αποτέλεσμα ο καθένας τους να προσδώσει στην συγκεκριμένη παράσταση την αρμόζουσα ένταση. Ο Κωνσταντίνος Μπιμπής ανέλαβε το διπλό ρόλο τού –σινεφίλ– απογοητευμένου Τομ Ουίνγκφιλντ, ο οποίος πάλλονταν ανάμεσα στον ετεροδιηγητικό αφηγητή-συγγραφέα, που στην αρχή του έργου σκιαγραφεί το ταραγμένο πολιτικά και κοινωνικά φόντο της εποχής όπου διαδραματίζονται οι αναμνήσεις του από τα επεισόδια της οικογενειακής ζωής του στο μικρό διαμέρισμα του Σαίντ Λούις της Ύφεσης, και αφετέρου στον ομοδιηγητικό Τομ, που ασφυκτιά στη πληκτική δουλειά του στην αποθήκη υποδηματοποιίας και στο μικρό διαμέρισμα όπου ζει με τη μητέρα και τη μεγαλύτερη άρρωστη αδελφή του.

Το τρεμάμενο και ανήσυχο πλάσμα της Λόρας, που προτιμά τη συλλογή της από γυάλινα ζωάκια και τους δίσκους γραμμοφώνου του πατέρα της από τη διαδικασία της κοινωνικοποίησης ενσάρκωσε η Λένα Παπαληγούρα. Η ηθοποιός, με την εξαιρετική ερμηνεία –που αναδεικνύει για ακόμη μια φορά το εντυπωσιακό υποκριτικό της ταλέντο–, ζωντάνεψε στα μάτια των θεατών την εύθραυστη και «γυάλινη» παρουσία της ανάπηρης στο ένα πόδι Λόρας, που φοβάται τον έξω κόσμο.

Η Άννα Μάσχα ζωντάνεψε τον ρόλο της μητέρας Αμάντας, εμμονικής με τα παιδικά και νεανικά της χρόνια στο Νότο ως καλλονής. Κάτω από τον αδιάκοπο έλεγχο της λαμβάνουν χώρα όλες οι οικογενειακές συγκρούσεις. Η ίδια τρέφει για τον Τομ και τη Λόρα μεγάλες ελπίδες και προοπτικές και φαντάζεται ένα λαμπρό μέλλον γι’ αυτά, με αποτέλεσμα να γίνεται απότομη, οξεία, επικριτική και βασανιστική.

Τέλος, ο Αναστάσιος Ροϊλός – εξίσου ταλαντούχος και ως νέος ηθοποιός- ανταποκρίθηκε επιτυχώς στα πλαίσια που όρισε η παράσταση υποδυόμενος το τέταρτο πρόσωπο του έργου, τον Τζιμ, τον φιλόδοξο και αισιόδοξο συνάδελφο του Τομ από την αποθήκη. Ο ίδιος αποτελεί την προσωποποίηση της ελπίδας της οικογένειας και κυρίως της μητέρας, όμως η παρουσία του στο τέλος του έργου ανατρέπει τα σχέδια της οικογένειας Ουίνγκφιλντ με αποτέλεσμα οι ήρωες να επανέρχονται στη σκληρή πραγματικότητα.

Ο σκηνοθέτης επιμελήθηκε εύστοχα τον σκηνικό θεατρικό χώρο – άδειο και έρημο από κοινό με παρευρισκόμενους μονάχα τους συντελεστές της παράστασης και της παραγωγής –, ο οποίος ήταν απλός, και λιτά στημένος αποτελούμενος μόνο από έναν φλοράλ πράσινο καναπέ εποχής και μια μπλε τραπεζαρία. Εύστοχη ήταν η χρήση ενός κρεμάμενου πολυελαίου αποτελούμενου από λάμπες χαμηλού φωτισμού, διαφορετικού μεγέθους και σχήματος, που παρέπεμπαν στον «γυάλινο θησαυρό», τα ζωάκια της Λόρας. Η περιστασιακή του εμφάνιση σύμφωνα με τη φαντασία της Λόρας, σε συνδυασμό με την μουσική επιμέλεια της παράστασης από τον Θοδωρή Οικονόμου που δρούσε βοηθητικά και υποστηρικτικά στον κύριο κορμό του έργου, δημιούργησε μια ατμόσφαιρα εύθραυστου μικροσύμπαντος. Τέλος, τα ενδύματα των ηθοποιών, τα οποία επιμελήθηκαν οι Deux Hommes (Γρηγόρης Τριανταφύλλου – Δημήτρης Αλεξάκης), κινούνταν από τα πολύχρωμα ρομαντικά σατέν φορέματα εναρμονισμένα με τους γυναικείους ρόλους της καλής τάξης της εποχής, στο τυπικό κοστούμι, ταιριαστό για τον φιλόδοξο χαρακτήρα του Τζιμ, και στο εναλλακτικό ντύσιμο του ανήσυχου και περιπετειώδους Τομ, όλα όμως προσαρμοσμένα στη σύγχρονη εποχή και δημιουργώντας ένα τραγικό κλίμα δράσης.

Αναμφίβολα, η σκηνοθετική προσέγγιση του Γυάλινου Κόσμου από τον Γιώργο Νανούρη άγγιξε το ψυχισμό μας, καθώς ήρθαμε αντιμέτωποι με τον δικό μας “γυάλινο” κόσμο, βάζοντας μας σε μια διαδικασία ενδοσκόπησης και ερμηνείας των βαθύτερων στόχων και επιθυμιών μας. Αν κάτι θα μπορούσαμε να κρατήσουμε ως σκέψη από το έργο είναι πως η φαντασία και τα όνειρά μας είναι εντέλει αυτά που αποτελούν τη μοναδική λύτρωση μας από την δύσκολη και ασφυκτική συνθήκη που βιώνουμε, αλλά από την οποία θα βγούμε πιο συνειδητοποιημένοι.

Κριτική:  Γκολούμποβιτς Σιμόνη-Μαρία

Υπ. Διδάκτωρ Θεατρολογίας Πανεπιστημίου Πατρών

Συντελεστές παράστασης

Μετάφραση: Στέλιος Βαφέας

Σκηνοθεσία-Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης

Σκηνικά: Μαίρη Τσαγκάρη

Κοστούμια: Deux Hommes (Γρηγόρης Τριανταφύλλου – Δημήτρης Αλεξάκης)

Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου

Βοηθός ενδυματολόγων: Δέσποινα Ιγνάτογλου

Φωτογράφος παράστασης: Μαριλένα Βαϊνανίδη

 

 Διανομή :

Άννα Μάσχα: η μητέρα Αμάντα Ουίνγκφιλντ

Κωνσταντίνος Μπιμπής: ο γιος Τομ Ουίνγκφιλντ

Λένα Παπαληγούρα: η κόρη, Λόρα Ουίνγκφιλντ

Αναστάσης Ροϊλός: ο επισκέπτης, Τζιμ Οκόνορ

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ

Βρείτε μας στα social media του StellasView:

Facebook: https://www.facebook.com/Stellasview

Instagram: https://www.instagram.com/stellasview.gr/

Youtube: https://www.youtube.com/c/StellaPerpera

Twitter: https://twitter.com/StellaPerpera