Η πανδημία του Covid-19 εμφανίστηκε και εξαπλώθηκε και στην Ελλάδα από τις 26 Φεβρουαρίου 2020 και έπειτα. Ωστόσο, εντός του Μαρτίου, εξαιτίας της αύξησης των κρουσμάτων σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως και στη Θεσσαλονίκη, και της μη τήρησης εξ ολοκλήρου των προστατευτικών μέτρων, αποφασίστηκε το πρώτο πανελλαδικό lockdown όλων των εκπαιδευτικών και πολιτιστικών δομών (θεάτρων, θεατρικών εργαστηρίων, συναυλιακών χώρων κ.λ.π.) και σταδιακά των εμπορικών καταστημάτων, της εστίασης, και των χώρων λατρείας. Παραστάσεις, πρόβες, αναγνώσεις και δοκιμές, που λάμβαναν χώρα στην πόλη, ακυρώθηκαν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ωστόσο, στο πλαίσιο αυτό, αρκετά θέατρα πανελληνίως, αξιοποιώντας τις εναλλακτικές μεθόδους επικοινωνίας του διαδικτύου, συνέχισαν την προσπάθεια «θεατρικής» επαφής με τους θεατές μέσω των δωρεάν διαδικτυακών προβολών των παραστάσεών τους. Μεταξύ αυτών ήταν και το Κ.Θ.Β.Ε., το οποίο προέβαλε διαδικτυακά τις εξής παραστάσεις : «Τρεις Αδελφές» του Αντόν Τσέχωφ σε σκηνοθεσία του Τσέζαρις Γκραουζίνις , «Ο τραπεζίτης κερδίζει πάντα δυο φορές» σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Σακατζή, «Οι απ’ αλλού φερμένοι» σε σκηνοθεσία της Εύης Σαρμή, «Η μεγάλη πλατεία» του Νίκου Μπακόλα σε σκηνοθεσία της Ελένη Ευθυμίου, «Ο μεγαλοπρεπής κερατάς» του Φερνάν Κρομλένκ σε σκηνοθεσία της Ελεάνας Τσίχλη, «Οι στυλοβάτες της κοινωνίας» του Χένρικ Ίψεν σε σκηνοθεσία του Γιάννη Μόσχου, «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική;» της Χρύσας Σπηλιώτη σε σκηνοθεσία της Σοφίας Πάσχου, καθώς και την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη.
Βαθμιαία, στη συνέχεια, από τα τέλη Μαΐου και εξής είχε αρχίσει να γίνεται άρση των αυστηρών περιοριστικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένου του ανοίγματος και των θεατρικών χώρων. Ολοκληρώνονται οι δωρεάν διαδικτυακές προβολές παραστάσεων, οι πρόβες των παραγωγών του καλοκαιριού ξαναρχίζουν και σύντομα συντελείται η επιστροφή ηθοποιών και κοινού στο φυσικό τους χώρο. Όμως οι συνθήκες επαναλειτουργίας των θεάτρων και της φυσικής επιστροφής του κοινού είναι τροποποιημένες. Στο γενικότερο πλαίσιο των εκ νέου τροποποιημένων μέτρων προστασίας από τη νόσο, για τα θέατρα πλέον προβλεπόταν μόνο 30% πληρότητα των θεατών στο χώρο, τήρηση αποστάσεων 1,5 μ. κατά την είσοδο και έξοδο των θεατών και η υποχρεωτική χρήση της μάσκας από αυτούς.
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες η θερινή θεατρική περίοδος δραστηριότητας στις νέες συνθήκες προσαρμογής στην πόλη, ήταν ναι μεν υπαρκτή αλλά περιορισμένη. To 6ο Φεστιβάλ Δάσους, το μεγάλο πολιτιστικό γεγονός της Θεσσαλονίκης, παρά τις συγκυρίες, επέστρεψε. Τηρώντας –πιστά- όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας τα ανοιχτά θέατρα του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, φιλοξένησαν παραστάσεις, αριθμητικά όμως λιγότερες σε σχέση με άλλες χρονιές. Για παράδειγμα στο Θέατρο Γης, χωρητικότητας 4.300 περίπου θέσεων, φιλοξενήθηκε η «Μήδεια» του Μποστ, σε σκηνοθεσία του Νικορέστη Χανιωτάκη με μόλις 1.600 θεατές από τους 3.000, που είχαν την άδεια να υποδεχτούν.
Και ενώ όλα φαινόταν πως είχαν προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα της συμβίωσης μας με τον κορονοϊό, η κατάσταση εκ νέου επιδεινώνεται σταδιακά από τα τέλη του καλοκαιριού έως και σήμερα. Στην δεύτερη, λοιπόν, θύελλα, που έχει παγκοσμίως προκαλέσει η έξαρση του Covid-19, τέθηκαν σε εφαρμογή οι τροποποιήσεις των μέτρων προστασίας από την νόσο με επί μέρους κανόνες, ιδιαιτέρως στη συμπρωτεύουσα. Από τις τροποποιήσεις αυτές φυσικά δεν έμεινε ανεπηρέαστος ο χώρο της τέχνης – και δη αυτός του θεάτρου –, που κάθε άλλο παρά «ασυμπτωματικό» κρούσμα του ιού αποτελεί.
Οι θεατρικές παραγωγές, για δεύτερη φορά, -δειλά- επιχείρησαν να κάνουν έναν εκκολαπτόμενο προγραμματισμό παραστάσεων, γνωρίζοντας βέβαια, πως, ανά πάσα στιγμή, τα σχέδιά τους μπορούν να ανατραπούν, σε μια έσχατη προσδοκία για μείωση του αριθμού των κρουσμάτων. Φέτος, οι πολλά υποσχόμενες παραστάσεις, που θα περιόδευαν ή θα «ανέβαιναν», υπό την αιγίδα των τοπικών θεάτρων στην πόλη, ήταν και πάλι συγκρατημένος. Μεταξύ αυτών ήταν ο «Κάτω Παρθενώνας» του Μηνά Βιντιάδη στο Θέατρο Αμαλία σε σκηνοθεσία της Βάνας Πεφάνη, «Γράμμα στον Πατέρα» του Φραντς Κάφκα στο Θέατρο Τα σε σκηνοθεσία του Στέλιου Βραχνή, «O Άλλος» του Florian Zeller στο Θέατρο Αμαλία σε σκηνοθεσία της Αικατερίνης Παπαγεωργίου, η «Δεύτερη Έκπληξη του Έρωτα» του Μαριβώ στο Βασιλικό Θέατρο σε σκηνοθεσία του Βασίλης Παπαβασιλείου κ.α..
Και ναι, ο φόβος της αναβολής των θεατρικών παραστάσεων, τελικά, δυστυχώς πραγματοποιήθηκε. Μετά από αρκετές, διαλείπουσες και σποραδικές αποφάσεις για τον τομέα του πολιτισμού – ο οποίος και αν δεν έχει υποστεί τα πάνδεινα λόγω της πανδημίας –, μια από τις κυβερνητικές αποφάσεις ήταν το ολοκληρωτικό κλείσιμο των θεατρικών χώρων στη πόλη, για ακόμη μια φορά μετά από οκτώ μήνες. Αγωνία. Θλίψη. Αβεβαιότητα. Ανασφάλεια. Σύσσωμος ο καλλιτεχνικός κόσμος, οι δημιουργοί, οι καλλιτέχνες, οι τεχνικοί και πλήθος συντελεστών, οι οποίοι καταθέτουν ψυχή και σώμα για την υλοποίηση της performance, του θεατρικού γίγνεσθαι, αναγκάζεται να υποκύψει στην ψυχοφθόρα αυτή συνθήκη.
Επ’ ουδενί δεν συστέλλεται ή λησμονείται η γενικότερη κρίση, που έχει επιφέρει και θα συνεχίσει να επιφέρει ο κορονοϊός, σε όλους τους επαγγελματικούς τομείς της χώρας. Όμως, η διαφορά με τον χώρο του πολιτισμού έγκειται στο γεγονός πως η στέρηση, η πενία και η «πληγή», που θα δημιουργηθεί στο κοινό από την έλλειψη πνευματικής ψυχαγωγίας, πιθανόν να είναι ανήκεστη, καθώς ο χώρος του θεάτρου αποτελεί τη κορυφογραμμή του πολιτισμικού γίγνεσθαι που οδηγεί το κοινό στην κάθαρση.
Πρώτη δημοσίευση στην Ομάδα «Τρόπος Θεάτρου» του Γ. Χατζηδάκη.
Υπ. Διδάκτωρ Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών
Κάντε το πρώτο σχόλιο