
Στις 21 Δεκέμβρη του 1944 ο Βλάσης Μακαρωνάς (καπετάν Ορέστης) πρωτοπαλίκαρο της Εθνικής Πολιτοφυλακής του ΕΑΜ σήκωσε το ντουφέκι του στα διυλιστήρια της Ουλέν στο Γαλάτσι και δολοφόνησε την ηθοποιό Ελένη Παπαδάκη. Για αυτόν ήταν απλά η υποτιθέμενη γκόμενα του Ράλλη και όχι η συγκλονιστική Μήδεια, η μοναδική Τσοκόντα, η αξεπέραστη Αντιγόνη, η έξοχη Ζεραλντύ, η μητροκτόνα Ηλέκτρα, η σπαρακτική Εκάβη κτλ. Για αυτόν δεν είχε καμία σημασία που ήταν ίσως η καλύτερη ηθοποιός της γενιάς της, ένα αξεπέραστο και μοναδικό ταλέντο που αν ολοκλήρωνε ομαλά το καλλιτεχνικό της όραμα (αν δεν είχε αγρίως και αδίκως δολοφονηθεί), τότε θα οδηγούσε την υποκριτική τέχνη σε ασύλληπτα μονοπάτια αποθέωσης.
Η Ελένη Παπαδάκη (4 Νοεμβρίου 1908- 21 Δεκεμβρίου 1944) ήταν Ελληνίδα ηθοποιός, παιδί εύπορης αστικής οικογένειας, που πρωταγωνίστησε σε ποικίλους ρόλους του κλασικού και του μοντέρνου ρεπερτορίου. Στη σύντομη ζωή της θεωρείται ότι οικοδόμησε το παράδειγμα ταλαντούχου και ολοκληρωμένου καλλιτέχνη.
Ο Δημήτρης Μυράτ, τότε γραμματέας του ΕΑΜ Θεάτρου, ίσως να είχε παίξει κάποιον ρόλο (αν και δεν στοιχειοθετήθηκε πότε κάτι τέτοιο) στη σύλληψη και την απαγωγή της, Να θυμίσουμε πως ο Δημήτρης Μυράτ ήταν ο γιος της αδερφής της μεγάλης ηθοποιού Μαρίκας Κοτοπούλη (της βασιλικιάς), που πριν 25 χρόνια είχε θρηνήσει την εκτέλεση του δικού της Ίωνα Δραγούμη.

Λίγες μέρες μετά την Απελευθέρωση, στις 20 Οκτώβρη 1944, το ΔΣ του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) αποφάσισε τη διαγραφή ορισμένων ηθοποιών με την κατηγορία της συνεργασίας με τον καταχτητή. Ανάμεσα στους ηθοποιούς που καταδικάστηκαν ως συνεργάτες των καταχτητών ήταν και η πρωταγωνίστρια του Εθνικού Θεάτρου Ελένη Παπαδάκη. Η Παπαδάκη διαμαρτυρήθηκε γι’ αυτή την απόφαση αποστέλλοντας επιστολή τόσο προς τον υπουργό Παιδείας, όσο και προς το ΣΕΗ. Παρ’ όλα αυτά, σε αντίθεση με άλλους συναδέλφους της που κατηγορούνταν, δεν πήρε μέρος στη Γενική Συνέλευση του ΣΕΗ, στις 24 Νοέμβρη 1944. Προτίμησε να αποστείλει μια επιστολή, μετά από παρότρυνση του αδερφού της . Η Γενική Συνέλευση του ΣΕΗ αποφάσισε τη διαγραφή της από το σωματείο, στηριζόμενη στο ότι δήθεν η Παπαδάκη διατηρούσε σχέση με τον κατοχικό πρωθυπουργό Ράλλη και με κάποιον αξιωματικό των ναζί (;;;), μια επί της ουσίας ανυπόστατη συκοφαντία που ΔΕΝ ίσχυε.
Η Ελένη Παπαδάκη συνελήφθη στο σπίτι του Μυράτ, στο οποίο είχε καταφύγει για προστασία από τον διαφαινόμενο κίνδυνο σύλληψής της από την ΟΠΛΑ (ένα παραστρατιωτικό τμήμα, ένα βραχίονα του ΚΚΕ) που την καταδίωκε και το ίδιο βράδυ την δολοφόνησε στο έρημο τότε Γαλάτσι.
Την άλλη μέρα το μεσημέρι κατόρθωσε η ηθοποιός Μαρίκα Κοτοπούλη, η θεία του Δημήτρη Μυράτ και αδελφή της μητέρας του, να στείλει το αυτοκίνητο του Ερυθρού Σταυρού, με τον ίδιο τον διευθυντή μέσα, τον Ελβετό Λαμπέρ, στο σπίτι του Μυράτ στα Πατήσια, στην οδό Ιακωβίδου, για να τον μεταφέρουν σώο στο Κολωνάκι. Ο Μυράτ αποφάσισε να μην πάει στην κηδεία της ένα μήνα μετά που βρέθηκε το πτώμα της. Οι γονείς του όμως πήγαν στην κηδεία και φυσικά πήγε και η «θεία» Μαρίκα.
Μετά τη δολοφονία της Παπαδάκη, όπως σημειώνει ο Σπύρος Κωτσάκης (Νέστορας), καπετάνιος του Α΄ Σώματος Στρατού του ΕΛΑΣ Αθήνας, Ο Νίκος Ανδρικίδης (λοχαγός του ΕΛΑΣ) εντόπισε γρήγορα σαν υπεύθυνους του εγκλήματος τον καπετάν Ορέστη (στέλεχος της Πολιτοφυλακής των Πατησίων ;;;), καθώς και δύο άμεσους συνεργάτες του. Ο Ανδρικίδης ερεύνησε τη ζωή και τη δράση του Βλάση Μακαρωνά (καπετάν Ορέστη) και ανακάλυψε κι άλλες πράξεις και ενέργειές του βρώμικες και ύποπτες… Προχωρώντας την ανάκριση ο Ανδρικίδης ισχυρίζεται πως ανακάλυψε ότι ο καπετάν Ορέστης ήταν πράκτορας της Ιντέλιτζενς Σέρβις (των Βρετανών) στις γραμμές του ΚΚΕ. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, οι υπαίτιοι της δολοφονίας Παπαδάκη δικάστηκαν από ένα Ανταρτοδικείο, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν δημόσια στην Πλατεία Κολιάτσου.
Ο ιστορικός Ιάσονας Χανδρινός αναφέρει ότι πρόσωπα όπως η Ελένη Παπαδάκη «αποτελούσαν προφανή στόχο ενός κόσμου που είχε υποφέρει από την κατοχική τρομοκρατία, τις εκτελέσεις, την πείνα και τα μπλόκα και καθοδηγούνταν πλέον από ένα αυθεντικό ταξικό μίσος, στοιχείο που πολλές φορές ξεπέρασε και τις κομματικές επιλογές».
Επιπρόσθετα, ο ιστορικός Παναγιώτης Δελής αναφέρει ότι η διαφαινόμενη ήττα του ΕΑΜ οδήγησε, μεταξύ άλλων, στην αδιάκριτη δολοφονία πολλών ατόμων που δεν είχαν συμμετοχή σε πράξεις εναντίον του, και ως παράδειγμα φέρνει την Ελένη Παπαδάκη που δολοφονήθηκε από «φανατικούς της Εθνικής Πολιτοφυλακής».
Σύμφωνα με τον βιογράφο της Πολύβιο Μαρσάν, ο κύριος λόγος της δολοφονίας της ήταν ο συναδελφικός φθόνος. Σύμφωνα με αυτή τη λογική, ο ιστορικός Αντρέ Γερολυμάτος αναφέρει ότι αυτή πιθανόν ήταν απόρροια της δράσης της Κατίνας Παξινού που είχε ως αποτέλεσμα την επακόλουθη σύλληψη και τη δολοφονία της Παπαδάκη είχε γίνει η πιο δημοφιλής ηθοποιός επί Κατοχής και ξεπέρασε τη Παξινού, κατά την εκτίμηση του ίδιου ιστορικού.

Νέστορας Αναστάσιος
Πηγές:
Δημόσιες τοποθετήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Θεατρικού Αναλυτή Ηλία Μαλανδρή και της Ιστορικού Βίκης Νάκου
Άρθρο του rizospastis.gr
Μάνου Ελευθερίου, «Η γυναίκα που πέθανε δύο φορές»
Πολύβιος Μαρσάν, «Ελένη Παπαδάκη. Μια φωτεινή θεατρική πορεία με απροσδόκητο τέλος»
Βιογραφικό άρθρο στο wikipedia.org
Κάντε το πρώτο σχόλιο