Στα μονοπάτια της λογοτεχνικής περιπλάνησης του Γιώργου Πριμεράκη: “Ο ουρανός του Οδυσσέα”

Ο καθηγητής Γιώργος Πριμεράκης μίλησε στο StellasView.gr και στην δημοσιογράφο Εύα Μαρά, για το βιβλίο του με τίτλο “Ο Ουρανός του Οδυσσέα”. Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μπαρμπουνάκη.

Η περιπέτεια των ταξιδιών του κεντρικού ήρωα Οδυσσέα, του εκπαιδευτικού του έργου, της αγάπης και της νοσταλγίας του γίνονται το αφηγηματικό υλικό για το πρώτο συγγραφικό πόνημα του Καθηγητή Γιώργου Πριμεράκη, ενός συναρπαστικού Αυτοβιογραφικού Μυθιστορήματος με τίτλο “Ο Ουρανός του Οδυσσέα” που αναζητά τα σταθερά σημεία αναφοράς, τα οποία έχει ανάγκη κάθε ζωή για να κυλήσει…

Ο εμπνευσμένος συγγραφέας του βιβλίου με γλώσσα απλή και κατανοητή, με δεξιοτεχνική αφηγηματική ροή, με ευρηματική δραματοποίηση – εμπλουτισμένη με στοιχεία μυθοπλασίας και φαντασίας –  καθιστά την ανάγνωσή του λίαν απολαυστική και διόλου ανιαρή!

Το βιβλίο αποτελεί ένα είδος λογοτεχνικής περιπλάνησης του διακεκριμένου καθηγητή Μαθηματικών Γ. Πριμεράκη ως έντεχνης συγγραφικής απόπειρας σε μονοπάτια  αγαπημένα- αν και όχι τόσο γνώριμα – όπου επιτυγχάνεται η συνάντηση των Μεγάλων του Ονείρου με τα Μικρά της καθημερινότητας της ζωής μας!

Ποιο αποτελεί το  κίνητρο – αφορμή για τη ξαφνική στροφή σας στη συγγραφή;

Η αφορμή ήταν ένα ταξίδι, με τρένο στην Αθήνα, για να παρακολουθήσω μια όπερα στο Ηρώδειο το καλοκαίρι του 2017. Ήμουν μόνος κι επειδή βαριόμουνα, άνοιξα ένα σημειωματάριο που είχα μαζί μου κι έγραψα πάνω – πάνω «Γιατί άραγε πηγαίνω να παρακολουθήσω Όπερα στην Αθήνα, στο Ηρώδειο; Τι είναι αυτό που με παρακίνησε να το κάνω αυτό»; Προσπαθώντας να δώσω μια απάντηση άρχισα να σκαλίζω τη μνήμη μου και την ψυχή μου. Στο σκάλισμα αυτό άρχισαν με μεγάλη ευκολία να αναπηδούν μνήμες από το παρελθόν, από την παιδική μου ηλικία, γιατί εκεί βρίσκονται οι απαντήσεις σε οποιαδήποτε ερώτηση κάνουμε στους εαυτούς μας. Επειδή έγραφα με άνεση ό,τι σκεφτόμουν, ίσως και λόγω επαγγέλματος, ανακάλυψα τελικά ότι είχα ανάγκη τελικά να τα βγάλω από μέσα μου, όλα όσα θυμόμουν από το σεντούκι της καρδιάς μου και να τα μοιραστώ και με άλλους. Στη συνέχεια διαπίστωσα ότι αυτό ήταν μια ψυχοφθόρα διαδικασία γιατί υπήρχαν βραδιές που δεν μπορούσα να κοιμηθώ από την αγωνία μου να σκέφτομαι τη συνέχεια της ιστορίας. Γι αυτό και γράφτηκα στα σεμινάρια «Δημιουργικής Γραφής» του ΙΑΝΟΥ με την κ. Σοφία Νικολαΐδου, η οποία με βοήθησε πάρα πολύ εμψυχώνοντάς με συνεχώς.

Τι σημαίνει γι’ εσάς συγγραφή;

Συγγραφή για μένα είναι μια διαδικασία ιερή. Περνάω από χίλια μύρια κύματα ώσπου να βρω τις λέξεις, τις προτάσεις, τις εκφράσεις οι οποίες θα περιγράψουν καλύτερα τα συναισθήματά μου. Γιατί, τα πάθη των ηρώων μου τα κάνω να είναι και δικά μου πάθη. Όταν έγραφα για τον βιασμό μιας γυναίκας, υπέφερα. Έπρεπε να υποβάλω τον εαυτό μου στην κατάστασή της για να κατανοήσω το μαρτύριο της, ώστε να το περιγράψω καλύτερα. Άλλες πάλι φορές, η συγγραφή είναι σαν μια εξομολόγηση. Όχι όμως στον ιερέα αλλά στον φίλο μας στον κολλητό μας, για να μπορούμε να πούμε και κανένα ψέμα.

Ποια η προσδοκία σας ως λογοτέχνης;

Είναι το πρώτο μου βιβλίο. Οπότε δεν θεωρώ ότι με ένα βιβλίο γίνεται κάποιος λογοτέχνης. Για να γίνω λοιπόν, πρέπει να γράψω και άλλα βιβλία. Βιβλία με ιστορίες αληθινές, βγαλμένες από την ζωή, όπως τις έχω ακούσει από παππούδες και γιαγιάδες ή όπως τις έχω βιώσει εγώ ο ίδιος, διανθισμένες βέβαια με την απαραίτητη μυθοπλασία. Αυτή είναι η προσδοκία μου.

Πως προκύπτει ο Τίτλος του πρώτου σας συγγραφικού πονήματος; “Ο Ουρανός του Οδυσσέα;” 

Τον τίτλο τον εμπνεύστηκε ο Γιάννης Κοτσιφός, εξαίρετος δημοσιογράφος και συγγραφέας, ο οποίος και επιμελήθηκε το βιβλίο μου. Για τον τίτλο, είναι γεγονός ότι ψάξαμε αρκετά. Η απόφαση πάρθηκε λίγο πριν σταλεί στο τυπογραφείο, σε μια συνάντηση που είχαμε στο γραφείο του. Θέλαμε να υπάρχει οπωσδήποτε το όνομα του ήρωα της ιστορίας, του Οδυσσέα δηλαδή, μαζί με μια άλλη λέξη, που δεν μπορούσαμε να βρούμε. Κάναμε λοιπόν ένα brain storming πετώντας γρήγορα διάφορες λέξεις, όπως «Τα ταξίδια του Οδυσσέα», «Τα όνειρα του Οδυσσέα» κλπ. ώσπου ο Γιάννης φώναξε «Ο ουρανός του Οδυσσέα» και μείναμε κι οι δυο με ανοιχτό το στόμα γιατί θεωρήσαμε ότι ήταν αυτό που γυρεύαμε. Γιατί ο Οδυσσέας είχε τη συνήθεια να ατενίζει τον ουρανό και τον ήλιο κι από εκεί έπαιρνε δύναμη. Και ονειρευόταν.

Πως θα το χαρακτηρίζατε ως δημιουργός του;

Είναι ένα μυθιστόρημα περιπλάνησης, αναζήτησης και εκπλήρωσης στόχων και ονείρων. Έχει στοιχεία αυτοβιογραφικά, χωρίς κουραστικές λεπτομέρειες, που συμπληρώνονται με μυθοπλαστικές μικρές ιστορίες, που κρατούν σε εγρήγορση τον αναγνώστη. Υπάρχει η έκπληξη από το απρόοπτο δραματικό στοιχείο στη ζωή των χαρακτήρων και οι επινοημένες ιστορίες δίνονται με αληθοφάνεια. Διαβάζεται ευχάριστα από όλες τις ηλικίες. Και μάλιστα «απνευστί», όπως μου έχουν γράψει όσοι αναγνώστες είχαν την καλοσύνη να μου στείλουν τις εντυπώσεις τους από το βιβλίο.

Τι αυτό πραγματεύεται;

Ο Οδυσσέας ένας εκπαιδευτικός από ένα χωριό της επαρχίας Θεσσαλονίκης, με αφορμή ένα ταξίδι με τρένο στην Αθήνα, αναπολεί τη ζωή του, την καριέρα του, τους φίλους του και τα όνειρά του. Παιδικά βιώματα, ήθη και έθιμα, παιδικές και εφηβικές φιλίες, τα ταξίδια με τα αεροπλάνα, οι αρρώστιες, ο έρωτας, η εξαφάνιση. Από μικρός είχε πάντα την ανάγκη να σχηματίσει με τη ζωή του και με τη δουλειά του έναν προσωπικό χάρτη γεμάτο σταθμούς και πρόσωπα που θα κάνουν τα όνειρά του πραγματικότητα. Το βιβλίο λοιπόν είναι ένα συναρπαστικό βιβλίο που τα λέει όλα. Μιλάει για την αγάπη, τη φιλία, για το μίσος, την επιτυχία και την αποτυχία, τις κακουχίες και τις ατυχίες που έρχονται σε όλους μας. Έχει εκπλήξεις και ανατροπές.  Είναι ένα πλήρες βιβλίο που διαβάζεται από την αρχή ως το τέλος, χωρίς διακοπή. Στο τέλος όμως, όπως συμβαίνει πάντα, το όνειρό του κατέληξε να γίνει απρόοπτος εφιάλτης, που τον έκανε να ξυπνήσει τρομαγμένος και καταϊδρωμένος.

Ποια η κεντρική θεματική του και το κυρίαρχο μήνυμα στον αναγνώστη του; 

Στο βιβλίο αυτό στην πρώτη σελίδα υπάρχει ένα moto: «Των ανθρώπων τα όνειρα είναι πηγή της ζωής». Πραγματικά ο άνθρωπος από τότε που θα γεννηθεί από μικρό παιδί κάνει όνειρα. Όνειρα για σπουδές, όνειρα για επαγγέλματα, όνειρα για αποκατάσταση επαγγελματική, οικονομική, οικογενειακή. Καλομελέτα κι έρχεται μας έλεγαν οι μανάδες μας. Πώς θα πραγματοποιηθούν αυτά τα όνειρα; Θα τα πραγματοποιήσουμε μόνο αν βάλουμε στόχους. Θα πρέπει να υιοθετήσουμε σε όλη μου τη ζωή έναν τρόπο συμπεριφορών ώστε αυτός ο στόχος να επιτευχθεί. Δηλαδή η ζωή του ανθρώπου όλη είναι γεμάτη όνειρα που θα πρέπει να εκπληρωθούν. Κι όταν εκπληρωθούν τότε ο άνθρωπος γίνεται ευτυχισμένος.

Αυτό ακριβώς γίνεται και στο βιβλίο: Ο ήρωάς μας, έχει στόχο να σπουδάσει, να διδάξει, να ζήσει στο εξωτερικό. Ακόμη και μέχρι την άλλη άκρη του κόσμου. Του άρεσαν τα ταξίδια, του άρεσαν οι ξένες γλώσσες κι άλλα πολλά που όλα μαζί αποτελούσαν τα όνειρά του και στο τέλος τα εκπλήρωνε. Είχε τόσο μεγάλη θέληση γι’ αυτό το πράγμα, που καμιά δύναμη στον κόσμο δεν ήταν ικανή να τον κάνει να απομακρυνθεί από τους στόχους που είχε βάλει. Και φυσικά όλοι αυτοί οι στόχοι επιτεύχθηκαν όχι χωρίς κόπο, όχι χωρία απώλειες. Το βιβλίο είναι γεμάτο από περιπλάνηση, από ικανοποίηση και από απογοητεύσεις. Ο ήρωας, όπως όλοι μας, συναντά στη ζωή του και αρρώστιες και θανάτους. Συναντά εμπόδια. Όλα αυτά όμως τα προσπερνά και συνεχίζει κάνοντας καινούργια όνειρα και βάζοντας νέους στόχους. Υπόσχεται στον εαυτό του «εγώ θα συνεχίσω» και συνεχίζει.

Υπάρχει κάθαρση στο τέλος;

Ναι υπάρχει η κάθαρση. Ο Οδυσσέας, ο ήρωας του μυθιστορήματος, μόνο στο τέλος μαθαίνει την αλήθεια που αγνοούσε μια ολόκληρη ζωή. Ωστόσο δεν γίνεται φανερό αν αυτή η αλήθεια τον σημάδεψε θετικά ή αρνητικά. Γιατί ο Οδυσσέας, είναι ένα πρόσωπο που σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας είναι σαν να  βρίσκεται στην όχθη ενός ποταμού. Παρατηρεί μια βάρκα μέσα στο ποτάμι, να βολοδέρνει στα ορμητικά νερά του. Μέσα σε αυτήν υπάρχουν όλοι οι άλλοι χαρακτήρες του βιβλίου, οι οποίοι κατά κάποιον τρόπο πάσχουν. Άλλοι αρρωσταίνουν, άλλοι πεθαίνουν, άλλοι καταπλακώνονται στα ερείπια μιας πολυκατοικίας, άλλοι πνίγονται, κλπ. Αυτός δεν επεμβαίνει καθόλου. Απλώς παρατηρεί την βάρκα που πάει να καταλήξει με βίαιο τρόπο στη θάλασσα. Μερικές στιγμές πριν το τέλος, ο Οδυσσέας πηδάει μέσα στην βάρκα και ζει την τελευταία σκηνή του δράματος για την οποία ξεκίνησε το ταξίδι του. Στη συνέχεια, επέρχεται η κάθαρση και πριν η βάρκα καταλήξει στη θάλασσα, ξαναπηδάει στη στεριά και εκείνη τη στιγμή σκέφτεται ότι ίσως, κάποια άλλη φορά, να ξαναπηδήξει μέσα στη βάρκα! Κανείς δεν ξέρει αν θα το πραγματοποιήσει.

Εκτιμάτε, ότι όλα τα βιβλία είναι αυτοβιογραφικά – όπως διατείνονταν ο Μπόρχες;

Σίγουρα υπάρχουν και αυτοβιογραφικά στοιχεία στα περισσότερα, αν όχι σε όλα, τα βιβλία. Διότι οι συγγραφείς όταν γράφουν, εκφράζουν τις σκέψεις τους οι οποίες μπορεί να εκκινούν από καταστάσεις τις οποίες έχουν ζήσει και οι ίδιοι. Έτσι δούλεψα κι εγώ στο βιβλίο μου. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αυτοβιογραφικό. Υπάρχει διάχυτη η ατμόσφαιρα ότι ο συγγραφέας ταυτίζεται με τον Οδυσσέα, τον ήρωα του βιβλίου, αλλά αυτό έγινε επίτηδες. Αν αυτό επετεύχθη, τόσο το καλύτερο.

Ενυπάρχει στο βιβλίο της το στοιχείο της αυτοαναφορικότητας;

Στοιχεία αυτοαναφορικότητας κρύβονται σε αρκετά σημεία του βιβλίου. Για παράδειγμα όταν αναφέρομαι στις σπουδές του ήρωα στην Αμερική, που ήταν ουσιαστικά οι δικές μου σπουδές. Αλλά και στα υπόλοιπα ταξίδια, π.χ. στη Μελβούρνη που αρρωσταίνει ο ήρωας και στην ουσία αναφέρομαι στη δική μου ασθένεια. Όμως έχω και πολλά στοιχεία μυθοπλασίας και ρεαλισμού που είναι οι σταθμοί της ζωής μου, και τα οποία εμπλέκονται μεταξύ τους.

Πιστεύετε, ότι υπάρχουν αφηγηματικές νόρμες – νόμοι – κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται;

Και βέβαια υπάρχουν και αυτό το «μαθαίνει» κανείς αν παρακολουθήσει ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής. Ο κάθε συγγραφέας έχει τον δικό του τρόπο αφήγησης και το να μείνεις πιστός σε αυτόν είναι μια απαιτητική εργασία. Σίγουρα κάπου παραστρατεί κανείς αλλά πάντα όταν ξεκινάς να γράφεις υιοθετείς μια συγκεκριμένη γραμμή, που κατά βάση κινείσαι πάνω της. Για παράδειγμα, όταν κάποιος ξεκινά να γράφει, μπορεί να σκεφτεί: «Θέλω να γράψω σαν τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές, δηλαδή ιστορίες με πολλές οικογένειες, πολλούς ήρωες, πολλά γεγονότα, ταξίδια και καταστάσεις κλπ.». Δύσκολο να το πετύχει, ωστόσο προσπαθεί και σιγά – σιγά ανακαλύπτει τον δικό του τρόπο αφήγησης.

Μετά την επιτυχία του πρώτου σας βιβλίου σκέπτεστε να συνεχίσετε το ταξίδι σας στη λογοτεχνία;

Ναι, γιατί όχι; Τώρα που πήρα το βάπτισμα του πυρός, σκέφτομαι να το συνεχίσω αυτό το ωραίο ταξίδι. Μακάρι να με έχει ο Θεός καλά γιατί ξέρω πολλές ιστορίες ακόμα, οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν ένα ολόκληρο μυθιστόρημα ή ένα μέρος του.

Ποιο το επόμενο συγγραφικό σας βήμα;

Το επόμενο βήμα το έχω αρχίσει και βρίσκομαι σχεδόν στη μέση. Είναι μια ιστορία που προς το παρόν αποτελείται από δύο επί μέρους ιστορίες, οι οποίες όμως έχουν κάτι κοινό, όπως θα αποκαλυφθεί στο τέλος.

Μπορεί η Λογοτεχνία και η Τέχνη να μας κάνουν καλύτερους  ανθρώπους και δη σε δυσοίωνους καιρούς

Πώς ορίζει κανείς το καλό και το κακό είναι ένα μεγάλο φιλοσοφικό ζήτημα και πώς οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι ή χειρότεροι είναι ακόμα πιο δύσκολο, αν σκεφτούμε τη μοναδικότητα του καθενός και το πώς αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Σίγουρα όμως μέσω της Λογοτεχνίας και της ενασχόλησης με το διάβασμα μπορεί κανείς να γίνει πιο έτοιμος να αντιμετωπίσει τη ζωή και τον εαυτό του. Διότι, μέσα στα βιβλία, όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με καταστάσεις που ζούμε ή που έχουμε ζήσει ή και με διλήμματα του εαυτού μας, με τα οποία παλεύουμε καθημερινά.

Ποια η προσωπική σας εκτίμηση;

Αν κρίνω από τον εαυτό μου σαφώς η Λογοτεχνία με έκανε καλύτερο άνθρωπο. Από μικρός μου άρεσαν οι ιστορίες, πράγμα που οφείλεται, κατά κύριο λόγο στα πολλά βιβλία που διάβαζα, μιας και ο πατέρας μου, φωτισμένος άνθρωπος, κάθε φορά που κατέβαινε στη Θεσσαλονίκη για δουλειές, επέστρεφε και με ένα καινούργιο βιβλίο στο χέρι. Η Λογοτεχνία με βοήθησε να εμπλουτίσω το μυαλό και την ψυχή μου με έννοιες όπως του ανθρωπισμού, της αλληλεγγύης, της αγάπης. Μου έδωσε ακόμα την ευκαιρία να ταξιδέψω, νοερά, στα πέρατα του κόσμου, από τα παιδικά μου χρόνια. Γι’ αυτό εξάλλου και μέχρι τώρα τα ταξίδια έπαιξαν και παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή μου. Η Λογοτεχνία εξάλλου με συντρόφευσε σε δύσκολους καιρούς αρρώστιας και απομόνωσης.

Εν κατακλείδι, ποια η αξία της ύπαρξης της Λογοτεχνίας στη ζωή μας;

Αναμφισβήτητα μεγάλη. Για φανταστείτε τη ζωή μας χωρίς βιβλία, χωρίς μυθιστορήματα, χωρίς ποιήματα, χωρίς θέατρα, χωρίς κινηματογράφο (ο οποίος στηρίζεται τις περισσότερες φορές σε λογοτεχνικά έργα). Μια ζωή χωρίς νόημα.

Μπορεί η λογοτεχνία και η Τέχνη εκτενέστερα να αποτελέσει αντίδοτο στη γενικότερη Κρίση  παιδείας που βιώνουμε έντονα σήμερα;

Η Λογοτεχνία είναι Τέχνη και η Τέχνη αποτελεί σίγουρα έναν παιδευτικό παράγοντα για τους ανθρώπους. Η κρίση της Παιδείας σήμερα έχει εν μέρει σχέση με την απομάκρυνσή μας από την Τέχνη, συνεπώς και από τη Λογοτεχνία. Διότι αυτό σημαίνει ότι απομακρυνόμαστε και από την παιδευτική διαδικασία που αναφέρθηκε πιο πάνω. Δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην ενασχόληση με την Τέχνη, ενισχύεται ταυτόχρονα και η ενασχόληση με τη Λογοτεχνία, συνεπώς και η Παιδεία.

Συνέντευξη: Εύα Μαρά

Βρείτε μας στα social media του StellasView:

Facebook: https://www.facebook.com/Stellasview-1549199718743717/

Instagram: https://www.instagram.com/stellasview.gr/

Youtube: https://www.youtube.com/c/StellaPerpera

Twitter: https://twitter.com/StellaPerpera