Μιχάλης Χατζηαναστασίου: Ένας αιρετικός διανοητής της Υψηλής Τέχνης. Ένας αληθινός διανοούμενος στα μονοπάτια της μαγείας της Τζαζ Μουσικής!

Ο μαέστρος Μιχάλης Χατζηαναστασίου μίλησε για το έργο του στο StellasView.gr και στην δημοσιογράφο Εύα Μαρά. 

Χαϊδεύει τις νότες, απογειώνει τους ήχους, εγείρει τις αισθήσεις, ερεθίζει το συναίσθημα, παράγει υψηλή τέχνη…μαγεύει με το πληθωρικό ταλέντο και το μεγαλείο της μουσικής του!

Ποια τα προσωπικά ερεθίσματα που σας ώθησαν στην ενασχόλησή σας με την μουσική τέχνη; Πότε ξεκινά το ταξίδι σας με τις νότες και τους ήχους;

Μία ένοχη συνείδηση νιώθει την ανάγκη να εξομολογηθεί. Κάθε έργο Τέχνης αποτελεί, κατά την γνώμη μου και μια εξομολόγηση. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα, ο καλλιτέχνης να βιώνει συνήθως μια παράτυπη έως παραβατική, θα’ λεγα, σχέση αναρχοπειθαρχίας μεταξύ των “πρέπει” και των ενστίκτων του, οδηγώντας τον στο τέλος να νιώθει ως καθήκον του, το να αδιαφορεί παντελώς για την κοινή γνώμη.
Εικάζω λοιπόν, πως η εσώτερη ανάγκη μου για … αυτοεξιλέωση, με οδήγησε από πολύ νωρίς, από την παιδική μου ήδη ηλικία, να βρω στην Τέχνη έναν σύμμαχο, έναν “κηδεμόνα” που εσαεί θα μου δικαιολογούσε … απουσίες και λάθη.

Τι σημαίνει για εσάς, έναν εγνωσμένου κύρους και αξίας μαέστρο – σολίστ – μουσουργό – δάσκαλο, η Μουσική και δη η Τζαζ – της οποίας αποτελείται άξιο εκπρόσωπό της;
Ποια η ιδιαιτερότητα καθώς και η σπουδαιότητά της στο διεθνές μουσικό “γίγνεσθαι”; 

Η μουσική είναι συνυφασμένη με την ύπαρξη, την πορεία και την εξέλιξη του ανθρώπου. Ο ρόλος της Τέχνης γενικότερα και της Μουσικής ειδικότερα, συνίσταται στο να “δρα” και να “αντί – δρα”. Δεν είναι λοιπόν θέμα πολυτέλειας η εκγύμναση της ψυχής και του πνεύματος, αλλά υποχρέωση και αυτοσκοπός. Ίσως και η μοναδική οδό διαφυγής και ενσυνείδητης αντίδρασης.

Η Μουσική λοιπόν, θεωρώ πως είναι γνώση και η γνώση μέσω της εκπαίδευσης, είναι αυτή που θα παράγει κίνητρα δράσης, που με την σειρά τους θα αναπαράγουν και θα προάγουν πολιτισμό.
Σε απάντηση του 2ου σκέλους της ερώτησής σας έχω να σημειώσω ότι, το Μουσικό Θεωρητικό Σύστημα της Jazz, σε επίπεδο Αρμονίας, δρόμων, συνηχητικών σχέσεων και αυτοσχεδιαστικής σκέψης και αντίληψης, στηρίζεται άμεσα και είναι θεωρώ άρρηκτα συνδεδεμένο με το Μουσικό Θεωρητικό Σύστημα της Αρχαίας Ελλάδος. Στην ουσία αποτελεί μια εφαρμοσμένη συνέχεια μοντέρνας Αρμονίας στην κοσμική της μορφή. Άρα αποτελεί, γνώσης συνέχεια.

Ποια τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν την προσωπικότητα ενός μαέστρου; Τι σας ιντριγκάρει στη μαεστρική σας τέχνη;

Η τέχνη του μαέστρου είναι ένα σπάνιο κοκτέιλ γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων. Είναι ο άνθρωπος που εμπνέει τους υπόλοιπους μουσικούς, να συνεργαστούν κάτω από μια κοινή άποψη ή ιδέα που ο ίδιος προάγει. Είναι ο κεντρικός αγωγός μεταξύ του συνθέτη και της ορχήστρας και ταυτόχρονα, ο άμεσος διάμεσος μεταξύ ορχήστρας και κοινού.
Είναι ένας ηγέτης, που πρέπει να μπορεί να διακρίνει, εκεί που άλλοι δεν βλέπουν τίποτα και να διασπείρει τον σεβασμό γύρω του, μέσω της γνώσης που διαθέτει.
Προσωπικά η αίσθηση που έχω όταν διευθύνω μια ορχήστρα, δεν νομίζω ότι διαφέρει και πολύ από αυτήν του γλύπτη ή του ζωγράφου, καθώς δημιουργεί και δίνει μορφή και υπόσταση σε κάτι ” άψυχο”. Μικροσκοπικά σημεία, αριθμοί και γράμματα, βαλμένα προσεκτικά και με μαθηματική ακρίβεια σε μια παρτιτούρα, που περιμένουν σιωπηρά και στωικά, μέχρι την στιγμή εκείνη, που θα τους φυσήξεις  … ζωή. Και θα πάρουν χρώμα, όγκο, ένταση, σχήμα και θα αφεθούν στον χώρο, κατευθυνόμενα από τα δικά σου χέρια, υποτασσόμενα στον χρόνο και το συναίσθημα που τα δημιούργησε και ξαφνικά … μαγεία.

Ποια η γνώμη σας για τις τελευταίες εξελίξεις που βιώνουμε σε κοινωνικοπολιτικό και παγκόσμιο επίπεδο πλέον και σαφώς αναφέρομαι στην πανδημία που απειλεί την σύγχρονη ανθρωπότητα.

Θα χρησιμοποιήσω μια ρήση του Αριστοτέλη από το έργο του “Πολιτεία“.
“… τα μικρά μυστικά φροντίσετε να διαφυλάσσετε. Τα μεγάλα δεν κινδυνεύουν, ούτως ή άλλως, λόγω της άγνοιας και δυσπιστίας των πολλών.”
Σε απάντηση λοιπόν προς την ερώτηση σας, έχω να πω ότι … είναι μικρά τα μυστικά που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.

Στους μουσικούς κύκλους και όχι μόνο, σας αποκαλούν “δάσκαλε” ή “μαέστρο”. Πώς αισθάνεστε που είσαστε ένας άνθρωπος… χωρίς όνομα; Πόσο δύσκολο επίσης είναι να βρεθεί ο συνδυασμός των δύο ιδιοτήτων δηλαδή του καλού καλλιτέχνη (μουσικού) και του καλού δασκάλου (παιδαγωγού);

Αισθάνομαι πλήρης. Είναι η μεγαλύτερη επιβράβευση για μένα, να σε ταυτίζουν με το ίδιο σου το έργο.
Όσον αφορά την διδασκαλία τώρα. Είναι γεγονός ότι καλούς καλλιτέχνες, σολίστες, βιρτουόζους κ.λ.π θα βρεις πολλούς. Δασκάλους όμως όχι.
Για να’ σαι δάσκαλος, θα πρέπει πρώτα να θες να μοιραστείς την γνώση και τα … μυστικά σου. Να μην φοβάσαι να σε “ξεπεράσουν” αλλά αντίθετα, να το επιζητείς. Να θες να γίνεις εσύ ο δρόμος που θα βαδίσουν κάποιοι, ενώ έχεις ήδη περπατήσει τις … δικές σου λεωφόρους.
Ο δάσκαλος είναι ένα λειτούργημα. Πρέπει να νιώθεις έλξη για κάτι τέτοιο.

Πώς ερμηνεύετε προσωπικά το αντιφατικό γεγονός, πολύ μεγάλα ταλέντα και σπουδαίοι μουσικοί να αγνοούνται συστηματικά στην ίδια τους τη χώρα και να διαπρέπουν στο εξωτερικό διαγράφοντας λαμπρή καριέρα;

Εν πρώτοις, συγκυρίες και επιλογές που διαγράφουν τις προοπτικές του καθέναν από εμάς και εν συνεχεία, προτεραιότητες που χαρακτηρίζουν το ποιόν και την διάθεση κάποιου να κατακτήσει τους στόχους του.

Με την πληθωρική καλλιτεχνική σας φυσιογνωμία παράγετε, ομολογουμένως, Υψηλή Τέχνη …επί μακρόν. Πόσο εφικτό είναι να επιτυγχάνει να παράγει ένας δημιουργός και καλλιτέχνης αυτό που ονομάζουμε Υψηλή Τέχνη σε εποχή γενικής παρακμής και ευτελισμού;

Πότε δεν ήταν εύκολα εφικτό και πότε δεν θα είναι. Αυτό δεν συμβαίνει σαφώς, γιατί ο κόσμος δεν ήταν ή δεν είναι δεκτικός προς την σκεπτόμενη δημιουργικότητα.
Η τέχνη και ο πολιτισμός αποτελούσαν πάντα, επικίνδυνα όπλα αφύπνισης όλων των κοινωνικών μοντέλων ανθρώπινης συνύπαρξης διότι, συν τοις άλλοις, προάγουν τον διαλογισμό.
Πείτε μου λοιπόν εσείς, ποιος θα ήθελε τον … σκύλο του, πιο έξυπνο από αυτόν τον ίδιο.

Ποιοι είναι οι μουσικοί στόχοι και που εκτείνονται οι μουσικές σας αναζητήσεις – κατευθύνσεις;

Η αναζήτηση για μένα δεν έχει προορισμό. Ίσως μερικές φορές να γοητεύομαι από την κατεύθυνση αλλά και πάλι, ο δρόμος ο οποίος οδηγεί σε έναν ορίζοντα, που πάντα μένει ακατάκτητος, στο βάθος μιας εικόνας, έχει πάντα την τιμητική του στην δική μου παρεγκεφαλίδα.

Πως κρίνετε τη σύγχρονη ελληνική μουσική εκπαίδευση και πραγματικότητα ως ένας καταξιωμένος δημιουργός – καλλιτέχνης; Υφίσταται Κρίση στην Τέχνη σήμερα ή αυτή αποτελεί απλά θα λέγαμε μια μεταβατική περίοδο προς αναζήτηση νέων δρόμων έκφρασης;

Θεωρώ ότι υπάρχουνε μυαλά σφουγγάρια σε …αποξηραμένες λίμνες. Πιστεύω ότι η διανόηση της χώρας ή πέθανε ή κουράστηκε ή έχει στρατευθεί σε τέτοιο βαθμό έναντι της γνώσης, που πρέπει να παρέχει αφειδώς στα νέα παιδιά, που με κάνει να εικάζω δυστυχώς ότι, για πολλά χρόνια θα ανδρώνουμε γενιές ηλιθίων. Λυπάμαι που το λέω αλλά η “γνώση” βρίσκεται εκτός των τειχών των Α.Ε.Ι. και των οργανισμών Μέσης Εκπαίδευσης. Το να μιλάμε δε, για αισθητική σε μια χώρα, που οι εκάστοτε “λυτρωτές” της, μεθοδικά και αδίστακτα την κατάντησαν αποικία, θυμίζει τουλάχιστον, Αισώπειο μύθο.
Κρίση και Τέχνη, θεωρώ πως είναι δύο έννοιες ασύμβατες μεταξύ τους.
Όπου η κρίση επιβάλλεται, η Τέχνη δεν υφίσταται σε γόνιμο επίπεδο, παρά μόνο σε … υπουργικό, εκ του υπουργώ, που σημαίνει υπηρετώ. Σε αυτή την περίπτωση, εάν οι κοινωνίες μπορέσουν να διατηρήσουν τις στοιχειώδεις ισορροπίες δομής τους, τότε υπάρχει περίπτωση ανάκαμψης, μέχρι και ακμής, με την τέχνη και τον πολιτισμό να εκτελούν χρέη … αναδιαμορφωτή.

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια, σε καλλιτεχνικό και δημιουργικό επίπεδο;