Ο σκηνοθέτης Αντώνης Καραγιάννης μίλησε στο StellasView.gr και στην δημοσιογράφο Εύα Μαρά για την παράσταση «Το Παλτό» του Νικολάι Γκόγκολ που σκηνοθετεί και παίζεται στο Θέατρο Σοφούλη!
Ποιο το έναυσμα που σας ώθησε στην επιλογή του συγκεκριμένου συγγραφέα (Νικολάι Γκόγκολ), αλλά και του συγκεκριμένου (ομολογουμένως δύσκολου) έργου του (Το Παλτό) ως σκηνοθέτη μετά την επιτυχημένη σκηνοθετική σας απόπειρα στο “Δεσποινίς Χάος”;
Μετά το «Δεσποινίς Χάος», ένα σύγχρονο έργο που γράφτηκε πέρυσι και είχα την τιμή να το σκηνοθετήσω πρώτος, έκανα μια μεγάλη στροφή σε κλασικό έργο. Με γοητεύει να ταξιδεύω στον χρόνο και να σταματώ σε σημαντικά έργα που έχουν να πουν πολλά. Άλλοτε θα κοιτάξω στο παρόν κι άλλοτε στο παρελθόν, όπως έκανα φέτος. Το Παλτό είναι ένα από τα αριστουργήματα του ρωσικού ρεαλισμού.
Είναι ένα μνημειώδες έργο κι ένα από τα κείμενα που πάντα ήθελα να σκηνοθετήσω. Είχα τη χαρά να έχω στα χέρια μου μια εξαιρετική διασκευή της Δέσποινας Καλαϊτζίδου και τη διπλή χαρά να έχω ως ηθοποιούς τον Κρίτωνα Ζαχαριάδη και τον Βασίλη Κανελλόπουλο. Είναι δύο πολύ ταλαντούχοι ηθοποιοί και σε συνδυασμό με την εμπνευσμένη μουσική του Γιώργου Καζαντζή, δημιουργείται επί σκηνής στο εκπληκτικό θέατρο Σοφούλη, ένα μοναδικό κι ατμοσφαιρικό αποτέλεσμα.
Τι σας άγγιξε περισσότερο στο έργο και ποια η ιδιαιτερότητά του, πιστεύετε;
Στο «Παλτό» θα έλεγα πως καθρεφτίζεται ο ίδιος ο Γκόγκολ. Οι καταβολές του, η καθημερινότητά του και πολλά κομμάτια της ζωής του. Διακρίνω στη γραφή του την ειρωνεία, την κριτική στην τσαρική Ρωσία, την απαξίωση στο ψυχοφθόρο γραφειοκρατικό σύστημα και τη δυσπιστία σχετικά με την εφαρμογή του νόμου απέναντι στους απλούς πολίτες-απόρροια της ταξικής ρωσικής κοινωνίας. Η ιδιαιτερότητα του έργου, είναι πως αυτά που περιγράφει ο Γκόγκολ, δεν έπαψαν ποτέ να ισχύουν. Πάντα οι απλοί πολίτες είναι ανήμποροι απέναντι στην γραφειοκρατία και παρά την όποια τεχνολογική, ιδεολογική-κοινωνική εξέλιξη, οι σχέσεις εξουσίας κι εργαζόμενου, μοιάζουν να μην έχουν αλλάξει ιδιαίτερα.
η Τέχνη μπορεί να αφυπνίσει, να προβληματίσει, να προσφέρει καταφύγιο
Δώστε μας εν συνόψει, αν θέλετε, το προφίλ και την ταυτότητα της παράστασης. Ποια θέματα θίγονται και με ποιον τρόπο;
Η παράσταση ακροβατεί ανάμεσα στον φυσικό ρεαλισμό και τον σουρεαλισμό. Από τη μία η Ρωσία του 19ου αιώνα κι από την άλλη η διαχρονικότητα του κειμένου. Χρειαζόμουν συνθήκες που θα πάντρευαν το χθες με το σήμερα. Σχεδίασα λοιπόν ένα μινιμαλιστικό σκηνικό με ιδιαίτερους συμβολισμούς που δυναμώνει δραματουργικά την πλοκή και προσφέρει «χώρο» στους ηθοποιούς ώστε να απογυμνώσουν εσωτερικά τους χαρακτήρες κι έπειτα να τους δυναμώσουν δια της υποκριτικής. Μελέτησα προγενέστερους συγγραφείς του Γκόγκολ και διαβάζοντας κείμενα του 18ου και 19ου αιώνα έκανα μια στάση στο «Κοινωνικό Συμβόλαιο» του Ζαν Ζακ Ρουσσώ. Σε αυτό ο Ρουσσώ έγραφε πως «ο άνθρωπος γεννήθηκε ελεύθερος παντού όμως γύρω του βρίσκονται αλυσίδες. Κι εκείνος που πιστεύει ότι είναι κύριος άλλων είναι ο ίδιος περισσότερο σκλάβος από αυτούς». Πέραν του Γκόγκολ, στην παράσταση συνυπάρχει και ο Ρουσσώ και θίγονται όλα τα προβλήματα της ταξικής κοινωνίας, οι σχέσεις των ανθρώπων και τέλος η ματαιότητα του υλισμού. Κι όλα αυτά με έντονους συμβολισμούς.
Σε ποιες σκηνοθετικές επεξεργασίες προχωρήσατε και ποιο βαθμό δυσκολίας είχε αυτό το εγχείρημά σας;
Ένας σκηνοθέτης δουλεύει με πολλές τεχνικές, ανάλογα με το έργο, ανάλογα με τους ηθοποιούς, ανάλογα με τις εκάστοτε περιστάσεις. Πάντα όμως ένας σκηνοθέτης, ασχέτων των συνθηκών που υπάρχουν, έχει το δικό του τρόπο σκέψης κι έκφρασης.
Προσωπικά μου αρέσει να δημιουργώ ιδιαίτερες και δύσκολες συνθήκες που θα τσαλακώσουν τους ηθοποιούς και θα τους οδηγήσουν σε στέρεα μονοπάτια. Οι ηθοποιοί χρειάζεται να γνωρίζουν τι κάνουν μα και γιατί το κάνουν. Αυτό είναι και το πιο δύσκολο κομμάτι. Όταν καταφέρνουμε να δώσουμε απαντήσεις, όλα μετά κινούνται πιο ομαλά.
Ποιο το προσωπικό σκηνοθετικό σας εύρημα, καθώς και το καλλιτεχνικό σας αίτημα;
Πέραν των συμβολισμών και όποιων μηνυμάτων θέλω να φωτίσω ή να καταδείξω, με απασχολεί πρώτιστα το κομμάτι της υποκριτικής, το κομμάτι της ερμηνείας. Πιστεύω πως ο σκηνοθέτης οφείλει να αγαπάει τους ηθοποιούς του και να τους σέβεται. Πρέπει να δουλέψει σκληρά μαζί τους και να τους προσφέρει τις συνθήκες στις οποίες οι ίδιοι θα χτίσουν τις ερμηνείες τους. Οι ερμηνείες θα ανυψώσουν το έργο και θα προσφέρουν συγκινήσεις. Όταν σε μια παράστασή μου βλέπω μια σπουδαία ερμηνεία, τότε θεωρώ πως έχω καταφέρει να εξυψώσω αυτό που αγαπώ. Κι ας μην ξεχνάμε πως όταν τελειώνει η δική μου δουλειά, τότε αρχίζει του ηθοποιού πάνω στη σκηνή. Σε αυτόν θα πέσουν τα φώτα, αυτός πρέπει να λάμψει. Είναι το λιγότερο που μπορώ να του προσφέρω.
Δεδομένου, ότι πρόκειται για ένα κλασικό έργο (μία νουβέλα) με μια νέα δομή – γραφή, μπορούμε να μιλάμε συνεπώς και για μια νέα πρόταση γραφής- σκέψης; Πόσο δύσκολο είναι, εκτιμάτε, το ανέβασμα ενός κλασικού έργου με μια σύγχρονη εκδοχή προσέγγισης;
Μα αυτό είναι το ζητούμενο για μένα. Η νέα ματιά. Η σύγχρονη. Όταν σε ένα κλασικό έργο δίνεις σύγχρονα στοιχεία, σεβόμενος τη δομή και την προέλευσή του, τότε του δίνεις μια διαχρονική πνοή. Το ξαναζωντανεύεις. Οι νέες αναγνώσεις δυναμώνουν ένα παλιό κείμενο και προσφέρουν τα στοιχεία που χρειάζεται μια νέα σκηνοθετική προσέγγιση.
Προσωπικά μου αρέσει να δημιουργώ ιδιαίτερες και δύσκολες συνθήκες που θα τσαλακώσουν τους ηθοποιούς και θα τους οδηγήσουν σε στέρεα μονοπάτια.
Στο κείμενο ενυπάρχουν πολλές μεταπτώσεις – διακυμάνσεις. Πόσο δύσκολο ή όχι ήταν να αποδοθούν αυτές σκηνοθετικά και ερμηνευτικά;
Οι μεταπτώσεις και οι διακυμάνσεις είναι αυτές που ζωντανεύουν την πλοκή και κρατούν ζωντανό το έργο. Ακόμα κι αν έλειπαν από το κείμενο, θα τις δημιουργούσα εγώ. Κάτι που ήδη το έκανα. Εννοώ πως πρόσθεσα στοιχεία ώστε να υπάρχουν ακόμα περισσότερες διακυμάνσεις από αυτές που δημιούργησε ο συγγραφέας και κατ’ επέκταση η διασκευή της Δέσποινας Καλαϊτζίδου. Αυτές οι μεταπτώσεις, είτε ψυχολογικές, είτε άλλης φύσεως και οι διακυμάνσεις στις συνθήκες, προσφέρουν πολλές διαφορετικές εικόνες οι οποίες όταν ενώνονται δίνουν ένα μαγικό αποτέλεσμα. Δουλεύω πολύ σκληρά με τους ηθοποιούς και χρησιμοποιώντας τις προσλαμβάνουσες του καθενός, χτίζουμε υποκριτικά κι ερμηνευτικά τους διαφορετικούς χαρακτήρες. Δύσκολο, αλλά μαγικό.
Ποιο το επόμενο δρομολογημένα σκηνοθετικό σας ή άλλο καλλιτεχνικό σας βήμα;
Η σκηνοθεσία είναι η πνοή μου. Η σκηνοθεσία με συνεπαίρνει και με ταξιδεύει. Θα συνεχίσω να σκηνοθετώ και στο θέατρο μα και στον κινηματογράφο. Έτσι παραμένω ζωντανός.
Εν κατακλείδι πώς θα αξιολογούσατε ως δημιουργός τη δύναμη του θεάτρου και γενικότερα της τέχνης σε καιρούς χαλεπούς, όπως σήμερα;
Η Τέχνη γενικότερα, κι όχι μόνο του το θέατρο, έχει τεράστια δύναμη. Σε όλους τους καιρούς, ο άνθρωπος αντιμετωπίζει δυσκολίες. Όταν τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα, η Τέχνη μπορεί να αφυπνίσει, να προβληματίσει, να προσφέρει καταφύγιο. Δεν μπορώ να φανταστώ την ύπαρξη του ανθρώπου χωρίς την ύπαρξη της Τέχνης. Ως ένα γρανάζι στον απίστευτα όμορφο κόσμο της Τέχνης, ευελπιστώ να φωτίσω κάποιες αλήθειες και να προβληματίσω έστω λίγο με τις όποιες επιλογές ή προσεγγίσεις μου.
Συνέντευξη: Εύα Μαρά
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση «Το Παλτό»
θα βρείτε εδώ
Βρείτε μας στα social media του StellasView:
Facebook: https://www.facebook.com/Stellasview-1549199718743717/
Instagram: https://www.instagram.com/stellasview.gr/
Youtube: https://www.youtube.com/c/StellaPerpera
Twitter: https://twitter.com/StellaPerpera
Κάντε το πρώτο σχόλιο