Kριτική για «Το παγκάκι» του Αλεξάντερ Γκέλμαν στο θέατρο Αμαλία

Ήμασταν εκεί για εσάς, το stellasview.gr βρέθηκε στο θέατρο Αμαλία την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου 2019 και παρακολούθησε την παράσταση «Το παγκάκι» του σπουδαίου Αλεξάντερ Γκέλμαν σκηνοθετημένη από τον Γιώργο Κιμούλη.

Την παράσταση αξίζει να τη δει κανείς πρωτίστως για τις εξαιρετικές, γεμάτες απλότητα, φυσικότητα, μεστές από ευαισθησία και αλήθεια ερμηνείες των δυο ηθοποιών.

Ο Αλεξάντερ Γκέλμαν, ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της εποχής του έγραψε το Παγκάκι το 1983 και από τότε έχει μεταφραστεί και παιχτεί σε τριάντα χώρες και συνεχίζεται να παίζεται, χάρη πρωτίστως στη βαθιά ανθρώπινη ματιά του αλλά και το πικρό, υποδόριο χιούμορ που το καθιστά διαχρονικό και κωμικοτραγικά επίκαιρο. Γράφτηκε πιο συγκεκριμένα στη Σοβιετική Ένωση του ογδόντα, την περίοδο πριν από την κατάρρευσή της, όπου η αυθαιρεσία και η διαφθορά δεσπόζουν. Η κοινωνία ωσαύτως βρίσκεται σε αδιέξοδο, όπως και οι άνθρωποί της. Ονειρεύονται ως εκ τούτου μιαν άλλη ζωή κάπου αλλού, κάπως αλλιώς, διαφορετική. Ταξιδεύουν έτσι νοερά σε άλλους κόσμους, διαφεύγουν σε ζωές άλλων ανθρώπων, πλάθουν φανταστικές ιστορίες, δραπετεύουν ολομόναχοι μαζί από μια καθημερινότητα στην οποία ασφυκτιούν και την οποία δεν μπορούν να αντέξουν περαιτέρω, διεκδικώντας αρειμανίως μια ποθητή ανθοφορία, μακριά από την αβάσταχτη ελαφρότητα της καθημερινότητάς τους που τους έχει τυλίξει στον αρραγή ιστό της.

Το έργο

Το έργο του Αλεξάντερ Γκέλμαν θεωρείται αριστουργηματικό δείγμα του κοινωνικού και εγχώριου δράματος. Πρόκειται ουσιαστικά για μια κωμικοτραγική ιστορία δύο μοναχικών ανθρώπων, μια συνθήκη που δεν είναι διόλου η εξαίρεση. Μια ιστορία που θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί σε κάθε πάρκο, σε κάθε χώρα. Μια μέρα λοιπόν βρήκε ο ένας τον άλλον στο πάρκο. Αυτός και αυτή φέρνουν επομένως στη σκηνή το πιο ζωντανό, το πιο ευκταίο από τα θέματα – την αγάπη. Δεν πρόκειται εντούτοις για μια απλή εκδοχή της αγάπης με τον συνήθη πανδαμάτορα ρομαντισμό. Μια τυχαία, ωστόσο, συζήτηση μεταξύ δύο «ξένων» συνεπάγεται σαφώς μια ολόκληρη σειρά συναισθημάτων με γέλια και δάκρυα, μια πραγματική συν τοις άλλοις «αναμέτρηση». Υποφέρουν συνεπώς και επιδίδονται στο αιώνιο παιχνίδι της μονομαχίας του άντρα με τη γυναίκα που είτε θα τους φέρει κοντά είτε θα σημάνει τη φυγή τους προς τη μοναξιά. Και οι δύο άλλωστε, αδημονούν φαινομενικά για μια καινούργια αρχή, ενώ από καιρό γνωρίζουν πως την έχουν ήδη κάνει…Κάνουν αμφότεροι επομένως τη λυτρωτική μετάβαση από το ζωτικό ψέμα στη ζείδωρη αλήθεια.Φέρουν εις πέρας απρόθυμα αρχικά, αλλά με ζέση στη συνέχεια, μια δυσάγωγη πορεία αυτοανακάλυψης όπου το ψέμα συγχέεται με την ανάγκη της προσωπικής ελευθερίας, της ελευθερίας της σκέψης, των ιδεών. Διανύουν εντέλει μια φωτοβόλα διαδρομή που σε κάποιες στιγμές το λάγνο ψέμα που τα κάνει όλα ωραία μεταμορφώνεται στη μόνη ίσως ηδυπαθή αλήθεια.

Πρόκειται ουσιαστικά για μια κωμικοτραγική ιστορία δύο μοναχικών ανθρώπων, μια συνθήκη που δεν είναι η εξαίρεση. Μια ιστορία που θα μπορούσε να συμβεί σε κάθε πάρκο, σε κάθε χώρα.

Με φόντο μάλιστα αυτά τα διπλά τείχη, οι μοναχικοί άνθρωποι (μοναχικοί συχνά και μέσα στην οικογένεια, και στην εργασία και στην πόλη) αρχίζουν να υποδύονται, να εφαρμόζουν τακτικές, να δοκιμάζουν ελιγμούς, να προκαλούν και συνάμα να χάνονται στον λαβύρινθο των παιχνιδιών που παίζουν οι άνθρωποι.

Η παράσταση

Η σκηνοθετική επιλογή του Γιώργου Κιμούλη είναι σαφής: Προσανατολίζεται στην υπόρρητα διδακτική διάσταση του έργου μέσα από τις γκροτέσκες αντιφάσεις και τις αστόχαστες επιλογές των ηρώων. Το ψέμα, η ανασφάλεια, ο φόβος της μοναξιάς που οδηγεί στην απώλεια της αξιοπρέπειας ενεργοποίησαν το δίχως άλλο τη σκηνοθετική προσέγγιση.

Πιο συγκεκριμένα, ο Γιώργος Κιμούλης, έχοντας ασχοληθεί με έργο του Γκέλμαν και στο παρελθόν επιτυγχάνει με αξιοθαύμαστη σκηνική απλότητα (τρία παγκάκια σε μορφή Π, σε ένα πάρκο) και με εστίαση στα πρόσωπα να δώσει ουσία στο κείμενο στην πολύ καλή μετάφραση του Νίκου Καμτσή, και να οδηγήσει τους θεατές με πικρόγευστο, λεπτά ειρωνικό και συνάμα παιγνιώδες χιούμορ στο λιτό και ελλοχεύον καταφύγιο της μοναξιάς. Με τη συμβολή δε των απλών, ωστόσο λειτουργικών σκηνικών που επιμελήθηκε ο σκηνοθέτης, των έξοχων επίσης φωτισμών της Στέλλας Κάλτσου, και των εύστοχων για τη συνθήκη κοστουμιών της Σοφίας Νικολαΐδη έστησε μια παράσταση λιτή η οποία στηρίζεται καταρχήν στα αρχετυπικά υλικά της θεατρικής σύμβασης: τους ηθοποιούς, το σανίδι, τα φώτα και τη μουσική.

παράσταση λιτή η οποία στηρίζεται καταρχήν στα αρχετυπικά υλικά της θεατρικής σύμβασης: τους ηθοποιούς, το σανίδι, τα φώτα και τη μουσική.

Ερμηνείες

Ο Γιώργος Κιμούλης είναι ένας αναμφίλεκτα ταλαντούχος ηθοποιός, άξιος τόσο για την κωμωδία όσο και για το δράμα, με πηγαίο, ευθύβολο χιούμορ, με περισσή πνευματικότητα, αμεσότητα, και δεινή εκφραστικότητα. Η ερμηνεία του με το σύνηθες ανάλαφρο, λεπτό, παιγνιώδες χιούμορ ενώ φαινομενικά δίνει την εντύπωση πως αμβλύνει τη δραματική περιρρέουσα ατμόσφαιρα του έργου, ουσιαστικά υπογραμμίζει το δραματικό περιεχόμενο, και την υποβώσκουσα μοναξιά του ήρωα του. Ενσαρκώνει έτσι με δεξιοτεχνία και πειστικότητα τον κλασικό, φοβισμένο και ανασφαλή, ερωτικό κυνηγό που, έχοντας ασκηθεί στο ψέμα, και ανικανοποίητος καθώς παραμένει πάντα, δε διστάζει να επιδείξει κάθε ώρα και στιγμή την έντονη σεξουαλικότητά του στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να δραπετεύσει από τη ζοφερή του πραγματικότητα.

Η Φωτεινή Μπαξεβάνη στο ίδιο μήκος κύματος στάθηκε αντάξια συνοδοιπόρος στη σκηνή του παλαίφατου ηθοποιού. Η ταλαντούχα ηθοποιός παραδίδει μία ολοκληρωμένη εικόνα της πληγωμένης και φαινομενικά φλεγματικής γυναίκας που βαυκαλίζεται και προσπαθεί να πνίξει τα πραγματικά της αισθήματα σε ένα εύθραυστο πέλαγος του πανδαμάτορος κομφορμισμού. Προικισμένη δε, με μία χαρακτηριστική αμεσότητα και αυθεντικότητα στην υποκριτική της, έχει την ερμηνευτική ποιότητα να εμβαθύνει στους ρόλους που τις εμπιστεύονται και να τους κάνει δικούς της. Με τις σωστές μάλιστα κορυφώσεις της, η ερμηνεία της είναι το δίχως άλλο ολοκληρωμένη και με όπλα τη σαγηνευτική της φωνή, την ευελιξία της κίνησής της, αλλά και την απολαυστική εκφραστικότητα του προσώπου της ανέδειξε πλήρως τη βαθιά πονεμένη γυναίκα που έχει τεράστια ανάγκη στοργής και αγάπης, τον αναζητά εντούτοις με λανθασμένους τρόπους αγκιστρωμένη από την ελπίδα μιας αγάπης που δεν μπορεί απλώς να υπάρξει.

Συμπερασματικά

Την παράσταση αξίζει να τη δει κανείς πρωτίστως για τις εξαιρετικές, γεμάτες απλότητα, φυσικότητα, μεστές από ευαισθησία και αλήθεια ερμηνείες των δυο ηθοποιών. Ερμηνείες το δίχως άλλο τρυφερές και ανθρώπινες, που γέμουν χειρουργικής ακρίβειας και ισορροπίας ανάμεσα στο χιουμοριστικό και δραματικό στοιχείο. Μια παράσταση που στοιχεί στις δυσκολίες των ανθρώπων να αναπτύξουν λειτουργικές σχέσεις.

Κριτική: Ευθύμιος Ιωαννίδης

Η Υπόκλιση & το Χειροκρότημα εδώ