Ο καταξιωμένος και ακάματος υπηρέτης του θεάτρου Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος μίλησε στο stellasview.gr και στον Ευθύμιο Ιωαννίδη για την παράσταση «Ο Μέγας Ιεροεξεταστής» στην οποία πρωταγωνιστεί με αναμφίλεκτη δεξιοτεχνία, χαρίζοντάς μας μια εντυπωσιακή τω όντι ερμηνεία.
Ο διακεκριμένος σκηνοθέτης, ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος με την καταπληκτική και καθαρή φωνή, γνωστός για τη συμμετοχή του σε σπουδαίες παραστάσεις στο θεατρικό γίγνεσθαι της χώρας, αλλά και στον κινηματογράφο, καθώς και σε τηλεοπτικά σίριαλ, ο οποίος δεν έχει σταματήσει να εγείρει δικαίως τον θαυμασμό του κοινού, των σκηνοθετών, αλλά και των κριτικών για τις ερμηνευτικές και σκηνοθετικές του ικανότητες, μας μίλησε για τον ανυπέρβλητο “Μέγα Ιεροεξεταστή” του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, τον οποίο υποδύεται με αναντίλεκτη επιτυχία στο θεατρικό σανίδι.
Κύριε Κωνσταντόπουλε, είστε ηθοποιός, σκηνοθέτης, θεατρικός συγγραφέας. Πότε πρωτοήλθατε σε επαφή με το θέατρο; Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε να ακολουθήσετε τη συγκεκριμένη πορεία στο χώρο της τέχνης;
Όταν ξεκίνησα σε αυτόν τον δρόμο, τότε… στην αρχή (πριν από 38 χρόνια!)… δεν ήξερα τι ήταν αυτό ακριβώς που με ώθησε να ακολουθήσω τη συγκεκριμένη πορεία! Άλλα πίστευα πως ήταν τα κίνητρα, και εντέλει… άλλα διαπίστωσα πως ήταν! Τα πραγματικά αίτια εξάλλου είναι βαθιά ριζωμένα στα σκοτεινά άρρητα βάθη του είναι μας, εκεί που αναπαύεται το οικείον φως της ψυχής μας… Αναπαύεται, έως ότου του δώσουμε την άδεια να βγει, και να αναλάβει το έργον της ζωής μας, οδηγώντας μας εκεί που επισκοπεί… το άλλο Φως, το αληθινόν… Συγγνώμη, αλλά δεν είναι εύκολο να μιλήσω για όλα αυτά με δυο κουβέντες, στην περίπτωση μάλιστα που θα ήθελα να είμαι και ειλικρινής… Γι’ αυτό κατέφυγα σε αυτήν την «ποιητικότητα», συγχωρέστε με, για να ξεγλιστρήσω… Αλλά θα ομολογήσω τουλάχιστον ότι, τότε, στην αρχή… δε «χωρούσα» στα πράγματα… – ήμουν «αταίριαστος»… «Υπάκουσα», απλώς, σε μια εσωτερική φωνή…
Μεταφέρετε την περίοδο αυτή επί σκηνής, με δεξιοτεχνία τον «Μεγάλο Ιεροεξεταστή», ο οποίος καταθέτει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του στον Ιησού, ύστερα από τη δεύτερη έλευσή του στη γη, και συγκεκριμένα στη Σεβίλλη του 15ου αιώνα. Πώς αντιδράσατε, τι νιώσατε, αλήθεια όταν πρωτοδιαβάσατε το έργο, ούτως ώστε να σας ωθήσει να συνδιαλλαγείτε μαζί του;
Κεραυνός εν αιθρία! Ήταν μια…αποκάλυψη! Κατάλαβα αμέσως ότι αυτό το κείμενο μου προσφέρει το «αντικλείδι» ώστε να μπορέσω να εξηγήσω και να κατανοήσω τα παράλογα… (και) του καιρού μας! Εξηγεί άλλωστε, με έναν απίστευτα ξεκάθαρο τρόπο, όλα αυτά που ζούμε σήμερα. Ευφυές κείμενο, εμβληματικό, προφητικό, φιλοσοφικό, και άκρως πολιτικό! Λέει… αλήθειες! Και επειδή το Θέατρο πρέπει να λέει την αλήθεια, και να στέκεται στο ύψος των κοινωνικών περιστάσεων, ένιωσα πως ΠΡΕΠΕΙ να το κάνω, ότι οφείλουμε να το κάνουμε τώρα. Να φανερώσουμε, δηλαδή και εμείς, με τη σειρά μας, στους θεατές αυτό… το «αντικλείδι».
«Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής», γράφει ο Μπερντιάγιεφ, «δεν πιστεύει στον Θεό ούτε και στον άνθρωπο. Είναι δυο πλευρές μιας και της αυτής πίστης. Όποιος έχει χάσει την πίστη του στον Θεό δεν μπορεί να πιστεύει ούτε και στον άνθρωπο». Συμφωνείτε με την αφοριστική αυτή δήλωση;
Πιθανόν… αν δεν πιστεύεις στον Θεό,… όντως… πώς να πιστέψεις στον άνθρωπο, εάν υποθέσουμε (πιστέψουμε;) κιόλας ότι τον άνθρωπο τον έκανε ο Θεός;!… Απ’ την άλλη… πολλοί πιστεύουν στον άνθρωπο… χωρίς, όμως, να πιστεύουν στον Θεό! Ή,… έτσι, τουλάχιστον, ισχυρίζονται… Όμως για το τι πιστεύει ο καθένας, και το τι ισχυρίζεται, ας έχουμε επιφυλάξεις… Πώς να πιστέψεις, άλλωστε, αυτά που ισχυρίζονται οι άνθρωποι ότι «πιστεύουν»… Οι άνθρωποι (πόσο μάλλον οι ρόλοι!) μπορεί να «πιστεύουν» περισσότερο και περισσότερα απ’ όσο ομολογούν… Παίζω με τις λέξεις; Πιθανόν… Ίσως γιατί τα θέματα αυτά δεν μπορούμε να τα αντιληφθούμε με λογικές κατηγορίες… Ο νους μας δεν είναι, άλλωστε το καταλληλότερο εργαλείο, και οι λέξεις μας είναι «μικρές»… Πώς να εκφράσουν τα μέρη το όλον; Ας μου επιτραπεί, ωστόσο, να διαφωνήσω με τη σκέψη του Μπερντιάγιεβ, στον βαθμό που έχω κατανοήσει τι εννοεί – μιας και δεν ξέρω το πριν και το μετά του λόγου του… Θα έλεγα πως… αν ο Ιεροεξεταστής δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού, τότε δεν έχουμε έργο! Τώρα, το αν πιστεύει ή όχι ότι ο Θεός είναι Πανάγαθος και Παντοδύναμος, και αν φιλοδοξεί και προτίθεται ο Ιεροεξεταστής να τον υποκαταστήσει ή όχι, αυτό… είναι μια άλλη συζήτηση…
Το κείμενο θέτει διαχρονικά και πανανθρώπινα ζητήματα για την ελεύθερη βούληση, την εξουσία, τη φύση του Χριστιανισμού. Ποια είναι θα λέγατε η αντιστοιχία του στο σήμερα;
Ο καθηγητής μου Σπυρίδων Τσιτσίγκος (διδάσκει «Ψυχολογία της Θρησκείας» στο τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών) λέει κάπου, ότι: «Ο μέσος ή κοινός άνθρωπος, όχι μόνο δεν ξέρει πώς να διαχειρισθεί το μεγάλο αυτό δώρο τής ελευθερίας (ή, ακόμα χειρότερα, νομίζει ότι είναι ελεύθερος εσωτερικά και εξωτερικά), αλλ’ αδιαφορεί και ραθυμεί, όπως οι σκλάβοι του πλατωνικού σπηλαίου, αφού η ελευθερία προϋποθέτει ωριμότητα, υπευθυνότητα και εγρήγορση προς την ορθή κάθε φορά επιλογή…» – και συμφωνώ μαζί του! Αλλά αυτό ακριβώς που φαίνεται να είναι η αδυναμία του ανθρώπου αυτό ακριβώς είναι και η δύναμή του! Η ελευθερία της επιλογής του! Αρκεί να το συνειδητοποιήσει και να αδράξει την ευθύνη του! Την ευθύνη να επιλέξει –αυτός, και όχι άλλοι αντ’ αυτού– έναν καλύτερο κόσμο, ένα καλύτερο μέλλον, μια καλύτερη ζωή, και να αναλάβει την ευθύνη και το κόστος αυτής της επιλογής! Όλα είναι στο χέρι μας! Όσο για τον Χριστιανισμό… Δεν νομίζω ότι ο Χριστός και η Εκκλησία Του, κι η θαυμάσια αυτή διδασκαλία Του, υπάρχουν στον κόσμο, για να καταδυναστεύουν και για να εκμεταλλεύονται τον λαό, αλλά για να τον ελευθερώνουν, να τον αναβιβάζουν πνευματικά, να τον ανθρωποποιούν, να τον εμπνέουν, να τον σώζουν και να τον αγιάζουν. Τώρα, βέβαια, το πώς η ιδρυματική Εκκλησία ασκεί την εξουσία της, είναι ένα θέμα… Ο κύριος Τσιτσίγκος σημειώνει κάτι πολύ εύστοχο κατά τη γνώμη μου – λέει : «…κινούμαστε, και μάλιστα πολύ έντεχνα και θεατρικά, μεταξύ πολιτικής θρησκείας και θρησκειοποιημένης πολιτικής εξουσίας».
Πέρα από εξαιρετικός ηθοποιός στη σκηνή, διδάσκετε να υπογραμμίσουμε και υποκριτική σε μελλοντικούς ομότεχνούς σας από το 1996. Ποια είναι η εκτίμησή σας με βάση την πείρα σας για τη θεατρική αγωγή και παιδεία στην Ελλάδα;
Διαπιστώνω ότι αντί να αντλήσουμε υλικό από την πολύτιμη και αξιοθαύμαστη περιουσία της ελληνικής θεατρικής μας κληρονομιάς, και να πάμε πιθανόν και ένα βήμα παρά κάτω, αναγνωρίζοντας και τιμώντας την «ελληνική υποκριτική ιθαγένεια» (ναι, υπάρχει!) αντ’ αυτού, φοβάμαι ότι πιθηκίζουμε απλώς –ανοήτως και αμηχάνως– τους συρμούς της Εσπερίας! Κοινώς… –για να χρησιμοποιήσω μια φράση του Παπαδιαμάντη που μου αρέσει πολύ!– : «χάσκωμεν… προς τα ξένα»! Έχουμε χάσει την ταυτότητά μας, τον προσανατολισμό μας και, σαφώς, και… πολύτιμο χρόνο…
Ποια στοιχεία κατά τη γνώμη σας θα πρέπει να έχει ένας ηθοποιός για να σταθεί στο θέατρο, στον κινηματογράφο, την τηλεόραση; Ποια συμβουλή θα δίνατε στους νέους που θα ήθελαν να ασχοληθούν με την υποκριτική;
Δεν είμαι σίγουρος ότι λέγοντας σήμερα «Θέατρο», εννοούμε όλοι το ίδιο πράγμα… Για το Θέατρο που έχω εγώ κατά νου, θα έλεγα ότι ένας νέος ηθοποιός καλό θα ήταν εγκαίρως να αντιληφθεί ότι το Θέατρο είναι πολύ πνευματικό και πολύ αριστοκρατικό άθλημα. Ότι χρειάζεται: πολύ διάβασμα, αφιέρωση, αφοσίωση και ασκητισμός, συνέπεια και πάθος, υπομονή, επιμονή και αναμονή! Θα συμβούλευα τους νέους ηθοποιούς ότι καλό θα ήταν αμέσως και εκ παραλλήλου να ξεκινήσουν το ταξίδι της αυτογνωσίας, να εξερευνήσουν το εσωτερικό τους τοπίο, και ύστερα να συντονιστούν με τη γύρω πραγματικότητα. Και αν θέλουν μια καλύτερη πραγματικότητα, τότε… ας ξέρουν πως θα χρειαστεί πρώτα να εξεγερθούν –σε προσωπικό, ατομικό επίπεδο– για τη δικήν τους αυτοπραγμάτωση, και εν συνεχεία να «επαναστατήσουν» (αναγκαστικά) για να διεκδικήσουν μιαν ανθρώπινη ζωή, και όλα αυτά τα δικαιώματα που μας αφαίρεσαν, (ως άνθρωποι κι ως πολίτες) και που απ’ ό,τι φαίνεται κανείς δεν έχει την πρόθεση να μας τα επιστρέψει… Και, φυσικά, αυτή η «επανάσταση», όπως και κάθε επανάσταση, δεν θα είναι –φευ!– «αναίμακτη»…
Πώς θα θέλατε να είναι το μέλλον του θεάτρου και των άλλων τεχνών γενικότερα;
Αν το θέατρο είναι μια αντανάκλαση του κοινωνικού γίγνεσθαι, η ερώτηση τότε μοιάζει να είναι: πώς «θα ήθελα» να είναι το μέλλον του κόσμου… Σαφώς, ένα μέλλον με ειρήνη και δικαιοσύνη! Για να γίνει αυτό θα χρειαστεί ίσως τότε το θέατρο να συντονιστεί και πάλι με την εποχή μας, με την πραγματικότητα, και να ανατρέξει, ζητώντας βοήθεια στους μεγάλους πνευματικούς δημιουργούς. Και γιατί όχι, να ξανοιχτεί και πάλι, χωρίς ενοχές, στην ευρύτερη περιοχή του πολιτικού θεάτρου. Και μιας και είναι αξίωμα ότι: το θέατρο ασκεί εξουσία, κι ότι οι εξουσίες το ελέγχουν και μέσω αυτού (και της Τέχνης γενικότερα) επιδρούν και επηρεάζουν τις κοινωνίες, «θα ήθελα»… το Θέατρο, η Τέχνη και οι καλλιτέχνες να μην υπηρετούν (συνειδητά ή ασυνείδητα)… σκοτεινές σκοπιμότητες, και να απευθύνονται… σε πολίτες, και όχι σε υπηκόους!
Ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη, τι θα λέγατε πως έχετε ξορκίσει με την πολύπλευρη ενασχόλησή σας με την Τέχνη και δη με τη θεατρική εμπειρία;
Το Θέατρο είναι ένας εξαιρετικός μυητικός δρόμος… Μου έδωσε την ευκαιρία να αναμετρηθώ με την έλλειψη νοήματος και να αντιμετωπίσω το μάταιο και το παράλογο… Μέσα από τα μεγάλα του κείμενα νομίζω πως είδα τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις, και ανά στιγμές, μου χάρισε ίσως και την ψευδαίσθηση της εποπτείας του Όλου! Σε κάθε περίπτωση το Θέατρο σου υπόσχεται συναρπαστικές απογειώσεις, οι οποίες όμως προϋποθέτουν μια σταθερή και ασφαλή… γείωση! Του υπόσχεσαι γείωση… σου υπόσχεται απογείωση!
Σας ευχαριστώ πολύ.
Κωνσταντίνος Κωνσταντόπουλος
Συνέντευξη: Eυθύμιος Ιωαννίδης
Ευχαριστώ θερμά τον Κωνσταντίνο Κωνσταντόπουλο για τη μεστή και πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία μας και του εύχομαι καλή καλλιτεχνική διέξοδο στις γόνιμες ανησυχίες του.
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση “Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής” μπορείτε να βρείτε εδώ
1 Trackback / Pingback