Ήμασταν εκεί για εσάς. To stellasview.gr βρέθηκε στο Θέατρο Αυλαία την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2019 και παρακολούθησε την παράσταση «Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν». Μια σπουδαία παράσταση από τον θίασο Συνθήκη να εντυπωσιάζει, σκηνοθετημένη από τον Κωστή Καπελώνη.
Το 1896 ο Νορβηγός θεατρικός συγγραφέας Ερρίκος Ιψεν, επηρεασμένος από τις μεγάλες αμφισβητήσεις του ανερχόμενου τότε καπιταλισμού, αλλά και της πρώτης παγκοσμιοποίησης, επινόησε τον Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν και έγραψε το συνώνυμο έργο, το πέμπτο από τα έξι συνολικά ψυχολογικά δράματά του.
Ο Ιωαννης Γαβριηλ Μπορκμαν είναι το έργο του χειμώνα της ψυχής. Ένα σπαραχτικό χειμωνιάτικο παραμύθι.Ο ήρωάς του, ένας τύπος υπερανθρώπου συνέλαβε στα νιάτα του μια μεγαλόπνευστη ιδέα: να υποτάξει στη θέληση και στην εξουσία του τις κρυμμένες δυνάμεις της γης, μεταλλεία, νερά, θάλασσες, για να εξασφαλίσει την ευτυχία των συνανθρώπων του. Γιος μεταλλουργού, άκουγε σαν ήταν παιδί, μέσα στα πηγάδια, βαθιά στα σπλάχνα της γης, τη μουσική του μετάλλου, σαν μιαν επίκληση λυτρωμού. Όλοι οι κρυμμένοι θησαυροί της γης γύρευαν έτσι να βγουν στο φως και να υπηρετήσουν τον άνθρωπο. Και ο Μπόρκμαν έκανε την ιδέα αυτή μοναδικό της ζωής του σκοπό. Για να πραγματοποιήσει μάλιστα τη δίψα της εξουσίας που σκίαζε κάθε άλλο του συναίσθημα, δε λογοδότησε σε κανέναν, δε σεβάστηκε τους καταθέτες που του εμπιστεύθηκαν τα λεφτά τους, δεν τήρησε τους κανόνες, παρέκαμψε τους νόμους, πρόδωσε τους φίλους του, θυσίασε την προσωπική του ευτυχία του στον βωμό των ιδεοληψιών του και μπήκε στη φυλακή. Τα χρόνια της φυλακής, ωστόσο, πέρασαν και ο τέως τραπεζίτης αποδόθηκε ελεύθερος στην κοινωνία. Βγαίνοντας εντούτοις απ’ την αληθινή φυλακή του δε βρήκε πουθενά μια συμπάθεια και μια θαλπωρή στον στενό πυρήνα της οικογένειάς του. Κλείστηκε έτσι θεληματικά στους τέσσερις τοίχους μιας νέας φυλακής, στη σάλα υποδοχής τ’ αρχοντικού των Ρέντχαϊμ.
Μόνον ένας γέρος γραφιάς, ένας αποτυχημένος ποιητής, θύμα κι αυτός της χρεοκοπίας της Τράπεζας, ο Φόλνταλ, πήγαινε και τον έβλεπε ενίοτε στο ερημητήριό του. Ο Μπόρκμαν, καλλιεργεί άλλωστε συστηματικά στην ψυχή του δυστυχισμένου αυτού γέρου, που ήταν φίλος παιδικός του ένα ζωτικό ψέμα: πως είναι τάχα αληθινός ποιητής και άδικα παραγνωρισμένος. Και το κάνει σκόπιμα, καθώς χρειάζεται και αυτός με τη σειρά του μιαν αυταπάτη για να ζήσει και την αυταπάτη αυτή του την καλλιεργεί με τη σειρά του ο Φόλνταλ, ενισχύοντας έτσι την πλάνη του πως θα ξαναγίνει διευθυντής στην Τράπεζα και πως θα κληθεί ξανά μια μέρα ν’ αναλάβει εκ νέου την εξουσία. Όμως για τη γυναίκα του, ο Μπόρκμαν είναι πια ένας νεκρός. Η Γκούνχιλδ δεν ήθελε πια να τον ξέρει. Δεν του συγχωρούσε τον εξευτελισμό και την ντροπή όπου έριξε το σπίτι της και τ’ όνομά τους. Έμενε έτσι χρόνια στο κάτω πάτωμα του σπιτιού, μόνη κι αυτή, κι άκουγε αδιάκοπα τα βήματα του αυτοφυλακισμένου άντρα της που πηγαινοερχόταν σαν άρρωστος λύκος μέσα στο κλουβί του.
Κι είναι νεκρός, και για τον γιο του τον Έρχαρτ που ξαναγυρίζοντας απ’ τη θεία του την Έλλα κοντά στη μητέρα του, νέος πια, φοιτητής, δε συμμερίζεται το δράμα του φυλακισμένου λύκου που τον έφερε στη ζωή.Δε συντάσσεται εντούτοις, ούτε με της ίδιας του της μητέρας το δράμα που βλέπει στο πρόσωπό του τον εκδικητή του άντρα της, τον άνθρωπο που θα ξαναδώσει στο κηλιδωμένο όνομα των Μπόρκμαν την παλιά του αίγλη.
Μόνο ουσιαστικά για την Έλλα Ρέντχαϊμ, την παλιά προδομένη του αγάπη, την ευγενική ψυχή που τη θυσίασε στον βωμό της ακόρεστης φιλοδοξίας, ο Μπόρκμαν δεν είναι νεκρός.Όταν μια μέρα λοιπόν η Έλλα Ρέντχαϊμ έρχεται στο πατρικό της χτήμα που το είχε παραχωρήσει στους Μπόρκμαν όλοι οι ήρωες κατά τη διάρκεια μιας και μόνο χειμωνιάτικης νύχτας έρχονται αντιμέτωποι με επώδυνες, ωστόσο, λυτρωτικές αλήθειες με ανυπολόγιστες συνέπειες. Ό,τι πιο μύχιο και ό,τι πιο κρυφό της ψυχής και του νου, προπάντων όμως ό,τι πιο σημαντικό και απαραίτητο έπρεπε να μάθουμε απ’ το παρελθόν των προσώπων του έργου, μας αποκαλύπτεται συνεπώς το μοιραίο εκείνο βράδυ σε μιαν αλληλουχία γεγονότων που μια υπέρτερη θαρρείς θέληση τα προετοίμασε από χρόνια πολλά για να εκδηλωθούν όλα μαζί μέσα στο ίδιο διάστημα και στην πιο αποφασιστική κορύφωσή τους.
Ο σκηνοθέτης Κωστής Καπελώνης σεβόμενος μάλιστα απόλυτα την εμβέλεια του κειμένου, μας προσφέρει ένα θεατρικό αποτέλεσμα συμπαγές, με ατμοσφαιρική δομή και αναμφίλεκτη καλλιτεχνική αξία. Συνεπικουρούμενος πιο αναλυτικά τόσο από τη λειτουργική μετάφραση από τα νορβηγικά της Ερατούς Τριανταφυλλίδη όσο και από τα εμπνευσμένα σκηνικά και τα εύστοχα κοστούμια του Ανδρέα Σαραντόπουλου, αλλά και την υποβλητική μουσική της Αγγελική Δέλλα, κατευθύνει επάξια τον θίασο στα συσκοτισμένα μονοπάτια του ιψενικού κόσμου.
Οι μεγάλες πιο συγκεκριμένα περιστροφικές επιφάνειες από νάιλον που κρέμονται από ψηλά σε αρκετά σημεία της σκηνής και οι οποίες λειτουργούν σαν καθρέφτες των άρρητων σκέψεων, των άφατων προσδοκιών, των ανεκλάλητων ονείρων, αντανακλούν τα προσωπικά αδιέξοδα των επί σκηνής «υποκριτών» – που πανομοιότυπά τους συναντούμε και στη σημερινή εποχή- σε μιαν αδιάσπαστη, υπόρρητη συνοχή, εντείνοντας με δεξιοτεχνικό τρόπο, συμπυκνωμένη την εσωτερική αναγκαιότητα της δράσης του έργου.
Όλες οι ερμηνείες είναι τω όντι εξαιρετικές και μαρτυρούν τη διαρρήδην δεμένη και αποτελεσματική διανομή των ηθοποιών.
Πιο συγκεκριμένα, ο έμπειρος και πολύ ικανός θεατρικός ηθοποιός Γιώργος Κροντήρης πλάθει έναν Ιωάννη Γαβριήλ Μπόρκμαν ακραία αμετανόητο, με αναμφήριστο δραματικό βάθος. Με εξαίσιες επίσης και εύγλωττες σιωπές, αλλά και με πνευματώδη και συνάμα πικρή ειρωνεία, διανθισμένη με συνεχώς διαφοροποιούμενες αποχρώσεις του λόγου του, καταθέτει επί σκηνής μια σπουδαία ερμηνεία. Η ερμηνεία του δε, πάλλεται από υποκριτική δεινότητα, και συνέπεια. Με προσεκτική μάλιστα και αξιοθαύμαστη άρθρωση, απόλυτα εστιασμένος στις επιταγές του ρόλου του, ο Κροντήρης έχει μια αδιαφιλονίκητη δυναμική και στιβαρή παρουσία σε λόγο και κίνηση.
Η Μαρία Μακρή που υποδύεται την Γκούνχιλντ Μπόρκμαν παραδίδει μία ολοκληρωμένη εικόνα της πληγωμένης και φλεγματικής γυναίκας που πνίγει τα πραγματικά της αισθήματα, σε ένα πέλαγος αδυσώπητου κοινωνικού καθωσπρεπισμού. Προικισμένη με μία χαρακτηριστική αμεσότητα και αυθεντικότητα στην υποκριτική της, έχει την ερμηνευτική ποιότητα να εμβαθύνει στους ρόλους που τις εμπιστεύονται και να τους κάνει δικούς της.
Η Έλλα Ρεντχάιμ της Δέσποινας Πόγκα διακρίνεται από μία αύρα συναισθηματικού βάθους που μαρτυρά μια πηγαία ύπαρξη μέσα στον όλο δραματικό ιστό της υπόθεσης. Με τις σωστές μάλιστα κορυφώσεις της, η ερμηνεία της είναι το δίχως άλλο ολοκληρωμένη με όπλα τη σαγηνευτική της φωνή, την ευελιξία της κίνησής της, αλλά και την απολαυστική εκφραστικότητα του προσώπου της.
Η κυρία Φάννυ Βίλτον ενσαρκώνεται επάξια από τη Φίλια Δενδρινού που ως δραματικό πρόσωπο του έργου συμβολίζει τη ζείδωρη ελπίδα, το διαφορετικό και την καινοτόμα φωνή απέναντι στο όποιο κατεστημένο. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Πέτρος Πέτρου ως Έρχαρτ, ο Χρήστος Συριώτης ως Φόλνταλ και η Έλια Βεργανελάκη ως Φρίντα αλλά και στο πιάνο, ανάλογα με την ευκαιρία της παρουσίας τους στη σκηνή ανέδειξαν όλη την έκταση του ταλέντου τους, συμβάλλοντας με τη σειρά τους στο άρτιο τελικό αποτέλεσμα του έργου, “Ιωάννης Γαβριήλ Μπόρκμαν”, το οποίο μαζί με τους “Βρικόλακες”, είναι ένα απ’ τα πιο θαυμαστά δείγματα σκηνικής οικονομίας και τεχνικής μαστοριάς που έχει να παρουσιάσει το παγκόσμιο θέατρο.
Κριτική: Ευθύμιος Ιωαννίδης
Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση θα βρείτε εδώ
Διαβάστε τη συνέντευξη του Γιώργου Κροντήρη εδώ
Η Υπόκλιση & το Χειροκρότημα εδώ:
Φωτογραφίες & video: Στέλλα Πέρπερα
Χορηγός Επικοινωνίας: www.stellasview.gr
Κάντε το πρώτο σχόλιο